Εκπαιδευτικό τετραήμερο στην Αλβανία
Στα πλαίσια του ευρωπαϊκού προγράμματος Erasmus+ ΚΑ «Παραδοσιακοί οικισμοί και βιώσιμη ανάπτυξη» που υλοποιεί το ΚΠΕ Φιλιατών, πραγματοποιήθηκε το τετραήμερο 13-15 Μαΐου, εκπαιδευτική επίσκεψη στην Αλβανία, με τη συμμετοχή αρχαιολόγου, εκπαιδευτικών, δημοσιογράφων, υπευθύνων όμορων ΚΠΕ και του Ηγουμένου της Ιεράς Μονής Γηρομερίου Μεθόδιου Ντελή.
Η παλιά πόλη του Αργυροκάστρου είναι εγγεγραμμένη (2005) στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς «ως σπάνιο παράδειγμα καλά διατηρημένης Οθωμανικής πόλης, χτισμένης από μεγαλογαιοκτήμονες». Η πόλη εμφανίζεται καταγεγραμμένη στην ιστορία το 1336 με το ελληνικό της όνομα Αργυρόκαστρο ή Αργυρούπολη, ως τμήμα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Έγινε αργότερα κέντρο του τοπικού πριγκιπάτου, υπό τον Αλβανό άρχοντα Γκιον Ζενεμπίσι (1373–1417), πριν υποταχθεί στην Οθωμανική Αυτοκρατορία για τους πέντε επόμενους αιώνες. Το Αργυρόκαστρο, πόλη σύγχρονη με πυρήνα τα παραδοσιακά πετρόχτιστα σπίτια και στην κορυφή το κάστρο σε άριστη κατάσταση, το οποίο έχει μετατραπεί σε επισκέψιμο χώρο, προσβάσιμο με αυτοκίνητο και με περπάτημα. Το εσωτερικό του κάστρου αξιοποιείται ως πολεμικό μουσείο. Παντού γύρω ανεβαίνοντας, μαγαζάκια με σουβενίρ και άνθρωποι που πουλάνε ό,τι έχουν απλωμένο στα σκαλιά ή και κατάχαμα. Άνθρωποι χαμογελαστοί και πρόθυμοι να εξυπηρετήσουν, και οι συναλλαγές γίνονται είτε σε τοπικό νόμισμα (λέκε) είτε σε ευρώ (126 λέκε = 1 ευρώ). Συνάλλαγμα γίνεται σε αρκετά μέρη σε κάθε πόλη. Το Αργυρόκαστρο, μαζί με τους Άγιους Σαράντα, θεωρείται ένα από τα κέντρα της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία και στην πόλη υπάρχει ελληνικό προξενείο.
Κοντά στο Φίερι βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος της Απολλωνίας, όπου υπάρχει ολόκληρη αρχαία πόλη των αρχαίων Κορίνθιων, φτιαγμένη με το Ιπποδάμειο σύστημα ρυμοτομίας (ορθογώνιος σχηματισμός βάσει σχεδίου με τους δρόμους κάθετους, συνήθως εκτός από την ακρόπολη: υφίστανται τρία κέντρα, το θρησκευτικό, το πολιτικό και διοικητικό και τέλος το εμπορικό. Ο Ιππόδαμος ο Μιλήσιος θεωρείται «ο πατέρας της ευρωπαϊκής ρυμοτομίας»). Στην είσοδο της πόλης στεγάζεται αρχαιολογικό μουσείο στα κελιά του μοναστηριού της Παναγίας (14ου αι.) και στους αύλειους χώρους του. Εντός του αρχαιολογικού χώρου υπάρχει εστιατόριο και καφετέρια για τους επισκέπτες.
Το ορθόδοξο χριστιανικό μοναστήρι της Παναγίας της Αρδαινίτσας (Ιερά Μονή Γεννήσεως Θεοτόκου Αρδευούσης, χτισμένη το 1282 από τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β’ τον Παλαιολόγο), που είναι και το μοναδικό που έμεινε ανέγγιχτο την περίοδο του Ενβέρ Χότζα, επειδή εκεί παντρεύτηκε ο εθνικός ήρωας της Αλβανίας, ο Σκεντέρ -μπεης (Γεώργιος Καστριώτης, 1405-1468). Έτσι το καθολικό του μοναστηριού διατηρεί ακόμα τις τοιχογραφίες και το ξυλόγλυπτο τέμπλο του. Σε κοντινή απόσταση, υπάρχουν χτισμένες οι εγκαταστάσεις όπου το μοναστήρι θα έχει ιδιόκτητο ξενοδοχείο και εστιατόριο για τους επισκέπτες πιστούς.
Τα Τίρανα, η πρωτεύουσα της Αλβανίας με ένα εκατομμύριο κατοίκους περίπου, μια μοντέρνα πόλη που δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από τις μεγάλες πόλεις της Ευρώπης. Αυτό που βλέπει ο επισκέπτης είναι η εικόνα μιας πόλης σύγχρονης, φροντισμένης, πολύχρωμης και ελκυστικής. Τα Τίρανα έχουν επανασχεδιάσει την ταυτότητά τους προς μια σύγχρονη Μεσογειακή πόλη, πλαισιωμένη με καφετέριες και “ζωντανή” νυχτερινή ζωή. Πίσω από τα καινούρια κτίρια «υπάρχει φτώχεια και πόνος» σημειώνει ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος… αλλά αυτό ο επισκέπτης δε θα το συναντήσει.
Ο καθεδρικός ναός της Αναστάσεως (αποπερατώθηκε το 2012), δεσπόζει στον ουρανό της πόλης. Ο ναός στηρίζεται στον κύκλο, που εμπεριέχει την έννοια του αιώνιου χρόνου, ο κατακόρυφος άξονας του οποίου (που συνδέει γη και ουρανό) αποτελεί το κέντρο όλου του συγκροτήματος. Το 46 μ. κωδωνοστάσιο στηρίζεται σε τέσσερις λαμπάδες, που συμβολίζουν τους τέσσερις Ευαγγελιστές, οι οποίοι αναγγέλλουν την ανάσταση.
Η κεντρική πλατεία των Τιράνων, όπου βρίσκεται το Μουσείο Εθνικής Ιστορίας, η Όπερα και η Κεντρική Τράπεζα της Αλβανίας, χτισμένα όλα τη δεκαετία του 80 με την αισθητική της αρχιτεκτονικής του όγκου και των τεράστιων διαστάσεων.
Στην άκρη της πόλης, μπορεί κάποιος να πάρει το τελεφερίκ, να διασχίσει με αυτό μια απόσταση 4 χλμ και μετά από 15 λεπτά ψηλά στον αέρα, να φτάσει σε ένα υπέροχο φυσικό τοπίο στα 1.600 μ. ψηλά στο βουνό, μέσα στα δέντρα. Εκεί μπορεί κάποιος να πιει ένα καφέ, να φάει, να κάνει βόλτα στο δάσος, να μείνει σε ξενοδοχείο κλπ.
Bunkart 1 ονομάζεται σήμερα ο λόφος τον οποίο ο Ενβέρ Χότζα είχε βάλει στρατιώτες και φυλακισμένους να σκάψουν, το χρονικό διάστημα 1972-1978, για να φτιάξουν το μεγαλύτερο υπόγειο καταφύγιο της χώρας, με πέντε ορόφους κάτω από τη γη, μια ολόκληρη υπόγεια πολιτεία, όπου θα κατέφευγε αυτός και η κυβέρνησή του σε περίπτωση εχθρικής εισβολής, όπου και θα μπορούσαν να ζήσουν για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Βορειότερα των Τιράνων η Κρούγια, ένας οικισμός που διατηρεί αναλλοίωτη τη μεσαιωνική του αγορά και την αξιοποιεί ως τουριστική αγορά σήμερα. Ο οικισμός ήταν η έδρα του Σκεντέρμπεη απ’ όπου αντιστάθηκε τρεις φορές στις επιθέσεις των Οθωμανών, μέχρι που πέθανε από φυσικά αιτία το 1468. Η Κρούγια έφτασε στο απόγειο της ακμής της στα μέσα του 15ου αιώνα, όταν ο Σκεντέρμπεης μετέφερε εκεί την έδρα των επιχειρήσεών του κατά του οθωμανικού στρατού. Το σημαντικότερο μνημείο στην περιοχή είναι το εντυπωσιακό αναστηλωμένο φρούριο, σύμβολο εθνικής αντίστασης για τον αλβανικό λαό. Εντός του κάστρου στεγάζεται το Μουσείο Σκεντέρμπεη που φιλοξενεί έργα ζωγραφικής και οπλισμό της εποχής που έζησε ο εθνικός ήρωας της Αλβανίας. Η Κρούγια, χτισμένη στα 600 μ. υψόμετρο, προσφέρει πανοραμική θέα σε όλη την γύρω περιοχή. Μέσα στο κάστρο βρίσκεται παραδοσιακός οντάς, που έχει μετατραπεί σε εξαιρετικό εθνικό λαογραφικό μουσείο.
Το Δυρράχιο είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη και το κυριότερο λιμάνι της Αλβανίας. Βρίσκεται περίπου 33 χιλιόμετρα δυτικά της πρωτεύουσας Τίρανα. Είναι μια από τις αρχαιότερες και οικονομικά σημαντικότερες πόλεις της Αλβανίας. Η νότια παράκτια έκτασή του φημίζεται για τον παραδοσιακό παραλιακό τουρισμό της, έχοντας υποστεί ανεξέλεγκτη αστική ανάπτυξη. Οι παραλίες της πόλης είναι δημοφιλής προορισμός για πολλούς ξένους και ντόπιους τουρίστες, με μια εκτίμηση 800.000 επισκεπτών το χρόνο. Το 2012 κατασκευάστηκαν νέα συστήματα αποχέτευσης για να εξαλειφθεί πλήρως η μόλυνση της θάλασσας. Αντίθετα η βόρεια παραλιακή έκταση είναι σχεδόν παρθένα και προβλέπεται να εξελιχθεί σε ελιτίστικο τουριστικό προορισμό, καθώς κατασκευάζονται ορισμένα παραλιακά θέρετρα.
Ο Αυλώνας είναι το δεύτερο μεγαλύτερο λιμάνι της Αλβανίας. Είναι η πόλη, όπου κηρύχθηκε η η Αλβανική Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας στις 28 Νοεμβρίου 1912 και ήταν για ένα μικρό διάστημα πρωτεύουσα της Αλβανίας. Ιδρυμένη ως αρχαία ελληνική αποικία τον 6ο αιώνα π.Χ με το όνομα Αυλών και κατοικούμενη έκτοτε για 26 περίπου αιώνες, η πόλη της Αυλώνας είναι σήμερα το πλέον σημαντικό οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο της Νότιας Αλβανίας και αποτελεί έδρα του Πανεπιστημίου της Αυλώνας. Είναι κτισμένη στον ομώνυμο κόλπο, μια εσοχή της Αδριατικής θάλασσας, σχεδόν περικυκλωμένη από ορεινούς όγκους. Το λιμάνι της Αυλώνας είναι το κοντινότερο στον ιταλικό λιμένα του Μπάρι, σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο λιμάνι, ενώ απέχει μόλις 70 ναυτικά μίλια (130 χλμ) από τις ακτές του Σαλέντο. Κοντά στην πόλη βρίσκεται το νησάκι Σάσων, σε στρατηγική θέση στην είσοδο του κόλπου της Αυλώνας. Η Αυλώνα περιβάλλεται από κήπους και ελαιώνες. Ένας από τους πιο πανοραμικούς δρόμους της «Αλβανικής Ριβιέρας» ξεκινά στα νότια της πόλης και φτάνει μέχρι τους Άγιους Σαράντα στο νότιο άκρο της Αλβανίας. Ο τουρισμός έχει γίνει βασικός κλάδος τα τελευταία χρόνια με πολλά ξενοδοχεία, κέντρα αναψυχής και απέραντες παραλίες. Είναι ευχάριστο μέρος για χαλάρωση, καφέ και να θαυμάσεις την ωραία θέα πάνω από τον Κόλπο του Αυλώνα, αν και προς τα ηπειρωτικά το τοπίο χαλάει ιδιαίτερα λόγω των κακών υποδομών.
Η Χειμάρρα βρίσκεται κατά μήκος της Αλβανικής Ριβιέρας. Η περιοχή της Χειμάρρας κατοικείται από Έλληνες – είναι δηλαδή Ελληνική μειονότητα. Το όνομά της περιοχής (Χειμάρρα) οφείλεται σε ονομασία παλαιού κάστρου που υπήρχε στην ομώνυμη περιοχή και που περιελάμβανε κάποτε 40 περίπου χωριά. Σε πολλά σημεία αυτής της περιοχής σώζονται μνημεία ρωμαϊκής περιόδου.
Η περιοχή της Χειμάρρας είναι μια λωρίδα μήκους 20 και πλάτους 5 περίπου χλμ., που ορίζεται από τα ύψους 2000 μέτρων Κεραύνια Ορη στα βορειοανατολικά και το Ιόνιο Πέλαγος στα νοτιοδυτικά. Υπάρχουν επιμήκεις λευκές αμμώδεις παραλίες και οι λίγοι πσαραθαλάσσιοι λόφοι είναι με αναβαθμίδες και φυτεμένοι με ελαιόδενδρα και οπορωφόρα. Τα χωριά της Χειμάρρας είναι σκαρφαλωμένα στις πλαγιές της οροσειράς των Κεραυνείων σε θέσεις που τους πρόσφεραν φυσική προστασία κατά την Οθωμανική εποχή. Η περιοχή έχει μεγάλες τουριστικές δυνατότητες με κύρια χαρακτηριστικά της πόλης τον παραλιακό της πεζόδρομο, τις ταβέρνες και την παραδοσιακά διατηρημένη παλιά πόλη πάνω σε ένα λόφο. Η πόλη της Χειμάρρας αποτελείται από την παλιά πόλη, το Κάστρο, που βρίσκεται μέσα και γύρω από το παλιό κάστρο και την παραλιακή περιοχή της Σπηλιάς, που είναι το τουριστικό και οικονομικό κέντρο της περιοχής. Η περιοχή έχει αρκετές Ορθόδοξες εκκλησίες και μοναστήρια, χτισμένα κατά την παραδοσιακή Βυζαντινή αρχιτεκτονική.