Την άσκηση αιτήσεως ακυρώσεως κατά της ΑΕΠΟ για το ΜHYE Καλαμά, ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας, αποφάσισε ο Δήμος Φιλιατών, μετά την Έγκριση περιβαλλοντικών όρων για το έργο την οποία υπέγραψε στις 8 Ιανουαρίου 2014 η Γενική Γραμματέας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ηπείρου Βασιλική Ευταξά.
Παρά την αρνητική γνωμοδότηση του Δημοτικού Συμβουλίου Φιλιατών και τις αντιδράσεις των κατοίκων της περιοχής παρέμβασης, η κα Ευταξά προχώρησε στην Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων και έγκριση επέμβασης για το έργο «Μικρός Υδροηλεκτρικός σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (ΜΗΥΕ Καλαμάς), της εταιρείας «ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ- ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ Α.Ε.», εγκατεστημένης ισχύος 5,8MW επί της κοίτης του ποταμού Καλαμά, στα Διοικητικά όρια των Δήμων Σουλίου και Φιλιατών της ΠΕ Θεσπρωτίας Περιφέρειας Ηπείρου.
Η συγκεκριμένη Απόφαση αποτελεί ταυτόχρονα και άδεια επέμβασης, αφού προβλέπει την εγκατάσταση της εταιρείας στην περιοχή και την υποβολή οριστικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων… τρία χρόνια αργότερα!
Φορέας πραγματοποίησης και λειτουργίας του έργου είναι η εταιρεία : ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ -ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ Α.Ε.» .
Πρόκειται για την εγκατάσταση υδροηλεκτρικού φράγματος στην Αβαρίτσα του Ν. Θεσπρωτίας.
H ΔΕΗ Ανανεώσιμες – ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή ΑΕ κατέχει άδειες παραγωγής για τρία μικρά υδροηλεκτρικά έργα στους Νομούς Θεσσαλονίκης, Θεσπρωτίας και Αρκαδία, συνολικής ισχύος 21,4W. Ένα από αυτά ήδη κατασκευάζεται, επί του ποταμού Αξιού, ΜΥΗΕ Ελεούσας, ισχύος 6,6ΜW.
Το υδροηλεκτρικό έργο, σύμφωνα με τη γνωμοδότηση, προτείνεται να αξιοποιήσει ενεργειακά τις παροχές του ποταμού. Λαμβάνοντας υπόψιν τον σχεδιασμό του έργου και τον τρόπο λειτουργίας, μπορεί να χαρακτηριστεί ως σχετικά μικρής κλίμακας ως προς το σύνολο των παραμέτρων του.
Το ιστορικό του έργου
Για το έργο αυτό, όπως αναφέρεται στη σχετική προμελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων που υπεβλήθη στο ΥΠΕΧΩΔΕ από την εταιρεία, είχε υποβληθεί αρχικά στο ΥΠΑΝ, από την τότε ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΑΕ, αίτημα για έκδοση Άδειας Εγκατάστασης και παράλληλα είχε υποβληθεί ο σχετικός φάκελος Προέγκρισης Χωροθέτησης. Ωστόσο, δεν καταστεί δυνατή η εξέλιξη της διαδικασίας τότε και συγκεκριμένα:
Στις 18/02/2002 υπεβλήθη στην Περιφέρεια Ηπείρου – Διεύθυνση Σχεδιασμού και Ανάπτυξης, αίτηση για άδεια εγκατάστασης και ενάμισι χρόνο μετά, στις 28.08.2003, εκδόθηκε τελικά απορριπτική απόφαση από την Δ/νση ΠΕΧΩ της Περιφέρειας Ηπείρου βασιζόμενη στα εξής:
– Κίνδυνος υπερκάλυψης του φράγματος από τη μεταφορά φερτών στερεών υλικών
– Δυσμενείς επιπτώσεις στην κυκλοφορία ψαριών
– Δυσκολία στην εξάσκηση ναυταθλητικών δραστηριοτήτων (rafting, canoe-cayak)
– Κίνδυνος πλημμυρών και υποβάθμισης – καταστροφής των παρακείμενων γεωργικών εκτάσεων εξαιτίας εξαιτίας των φαινομένων του μαιανδρισμού που θα εμφανιστούν μετά τις προσχώσεις.
Η επενδύτρια εταιρεία, θεωρώντας καταχρηστική την έκδοση της απορριπτικής απόφασης, υπέβαλλε στις 23.10.2003 προσφυγή στο τριμελές Διοικητικό Πρωτοδικείο Ιωαννίνων. Μετά την παρέλευση σχεδόν 3 ετών, στις 12.12.2006 το θέμα συζητήθηκε και η απόφαση του δικαστηρίου εξεδώθη την 05.06.2007, η οποία παραπέμπει την υπόθεση στο ΣτΕ, καθώς το δικαστήριο έκρινε ότι στερείται αρμοδιότητος.
Η εταιρεία – προκειμένου της συντομότερης και ουσιαστικότερης διευθέτησης του θέματος, όπως αναφέρει στην ΠΠΕ, παραιτήθηκε από προσφυγή που είχε υποβάλλει στο ΣτΕ κατά της Απορριπτικής Απόφασης και επανέρχεται με τροποποιημένη την αρχική προμελέτη ως εξής:
Εγκατάσταση 8 βαθειών διωρύγων επί του φράγματος, οι οποίες φράσσονται με θυροφράγματα, με σκοπό την ενίσχυση της πρόληψης φαινομένων πλημμυρών και πρόσχωσης φερτών, καθώς και η εγκατάσταση διόδου κανόε – καγιάκ για την εξάσκηση ναυταθλητικών δραστηριοτήτων κατά τη λειτουργία του έργου. Σύμφωνα με την προμελέτη, με την εγκατάσταση των διωρύγων επιτυγχάνεται απόλυτη προστασία έναντι πλημμυρών, ακόμα και σε ακραίες περιπτώσεις πλημμυρικών φαινομένων.
Επί της νέας τροποποιημένης/προμελέτης το τμήμα αλιείας της Ν.Α. Θεσπρωτίας, έχει γνωμοδοτήσει αρνητικά με το εξής σκεπτικό:
· «Η Π.Π.Ε.Α. δεν μπορεί να αποτελέσει εργαλείο για τη σύνταξη της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων από τη στιγμή που δεν αναλύει και δεν τεκμηριώνει τις επιπτώσεις στην ιχθυοπανίδα ούτε ανά είδος και πολύ περισσότερο ούτε ποσοτικά. Χαρακτηριστικό είναι ότι ουσιαστικά παρακάμπτει το ζήτημα της θνησιμότητας στους στροβίλους για τα άτομα με μεγέθη που ξεφεύγουν από «την κατάλληλη εσχάρα» (σελίδα 101 της Π.Π.Ε.Α.)
· Η Π.Π.Ε.Α. περιγράφει στοιχειωδώς τον ιχθυοδιάδρομο χωρίς να τεκμηριώνει την αποτελεσματικότητά του ανά είδος ιχθυοπανίδας και ενώ αναφέρεται ότι ο σχεδιασμός των ιχθυοδρόμων εξαρτάται από πολλές παραμέτρους με σημαντικότερο κριτήριο το είδος της ιχθυοπανίδας κλπ. Στην περίπτωση του ποταμού Καλαμά για τον σχεδιασμό του ιχθυοδρόμου θα ληφθούν υπόψη κατά κύριο λόγο οι ικανότητες κολύμβησης και άλματος της πέστροφας.
· Μια λεκάνη κατάκλισης έκτασης 223.000 m2 θα αλλάξει ριζικά τα ενδιαιτήματα των ειδών ψαριών και των άλλων υδρόβιων και μη οργανισμών της περιοχής και όχι μόνο τη φωλεοποίηση και αναπαραγωγή ορισμένων ειδών όπως αναφέρεται στην Π.Π.Ε.Α. (σελίδα 99)
· Η Π.Π.Ε.Α. δεν περιλαμβάνει περιγραφή της κατακλυζόμενης περιοχής με την απαιτούμενη λεπτομέρεια για τα κρίσιμα στοιχεία του περιβάλλοντος και δεν σχολιάζει ούτε τεκμηριώνει την επίδραση των αλλαγών ως προς τα ρευστοδυναμικά και φυσικοχημικά χαρακτηριστικά του ποταμού στη λεκάνη κατάκλισης καθώς και στην γειτονική προστατευόμενη περιοχή των “Στενών Καλαμά”.
· Δεν γίνεται συνολική θεώρηση του ποτάμιου οικοσυστήματος σε όλο του το μήκος, ενώ η Π.Π.Ε.Α. παρακάμπτει ουσιαστικά το κρίσιμο ζήτημα της αθροιστικής επίδρασης των υπαρχόντων και σχεδιαζόμενων υδροηλεκτρικών έργων στον Καλαμά».
Έχει δε κατατεθεί διαμαρτυρία από πολίτες στην ΕΥΠΕ του ΠΕΧΩΔΕ με το σκεπτικό: «Στην δημοσιοποίηση ΜΠΕ για παρόμοια έργα και στην συγκεκριμένη Π.Π.Ε.Α., δεν γίνεται συνολική θεώρηση του ποτάμιου οικοσυστήματος σε όλο το μήκος του και δεν εξετάζεται η αθροιστική επίδραση των υπαρχόντων και σχεδιαζόμενων Υ/Η στον ποταμό. Ήδη πριν από ένα-δυο χρόνια είχε σχεδιαστεί άλλο ΥΗΕ στη θέση «Πέντε Εκκλησιές» του ποταμού Καλαμά, από την «HYDROTEN».Πληροφορηθήκαμε στη συνέχεια τον σχεδιασμό και άλλων δύο Υ/Η στις θέσεις «Μαζαράκι» του Δήμου Άνω Καλαμά και «Γκρίμποβο» του Δήμου Μολοσσών του Ν. Ιωαννίνων επί του ποταμού Καλαμά. Για τα σχεδιαζόμενα έργα και τον τρόπο σχεδιασμού, είχαν διατυπωθεί έντονες διαμαρτυρίες και αντιρρήσεις από πολίτες και φορείς (Ν.Α.Θεσπρωτίας, Δήμοι κλπ.) Την ίδια στιγμή η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων έχει δηλώσει ότι δεν είναι σε θέση να εκπονήσει συνολική μελέτη. Ο κίνδυνος να γίνει ο Καλαμάς, σειρά συνδεόμενων λεκάνων/ταμιευτήρων χωρίς ζωή και-επιπλέον-να μην αξιοποιηθούν τελικά οι πιο πρόσφορες θέσεις, είναι προφανής».
Ανάλογες διαμαρτυρίες και ενστάσεις κατέθεσαν οι Πρόεδροι των παρακαλάμιων δημοτικών διαμερισμάτων αλλά και ο Δήμος Φιλιατών, ο οποίος και προσφεύγει πλέον κατά της απόφασης της κας Ευταξά στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
Τις επόμενες ημέρες αναμένεται να συνεδριάσουν εκ νέου οι κάτοικοι των παρακαλάμιων περιοχών και να αποφασίσουν περαιτέρω κινητοποιήσεις.
Τι προβλέπει το έργο
Σύμφωνα με την ΠΠΕ, το έργο αφορά στην κατασκευή και λειτουργία μικρού υδροηλεκτρικού έργου ισχύος 5,7ΜW επί του Ποταμού Καλαμά, στους Δήμους Φιλιατών και Παραμυθιάς του Ν. Θεσπρωτίας.
Το έργο χωροθετείται στην περιοχή του συνοικισμού Αβαρίτσα, πολύ κοντά στην περιοχή της Μπολιάνας και της ιστορικής Γέφυρας που υπάρχει εκεί.
Το έργο περιλαμβάνει:
– Φράγμα βαρύτητας από σκυρόδεμα ύψους 10,50 μέτρων και μήκους 150 μ. συνολικά. Στο φράγμα προβλέπεται διάταξη ελευθεροεπικοινωνίας της ιχθυοπανίδας και διάταξη άσκησης αθλητικών δραστηριοτήτων.
– Σταθμό παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας
– Βελτιώσεις της υφιστάμενης οδοποιίας για την προσπέλαση στη θέση του φράγματος
– Δίκτυο σύνδεσης με το υφιστάμενο δίκτυο διανομής