Ομιλία του βουλευτή Θεσπρωτίας κ. Χρήστου Κατσούρα σε συζήτηση της ολομέλειας της βουλής για το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων με θέμα: «Ενιαίο Μητρώο Εμπόρων Αγροτικών Προϊόντων, Εφοδίων και Εισροών και άλλες διατάξεις».
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, δεν νομίζω πως μπορούν να υπάρξουν σοβαρές αντιρρήσεις στο παρόν νομοσχέδιο για τη δημιουργία Ενιαίου Μητρώου Εμπόρων Αγροτικών Προϊόντων, Εφοδίων και Εισροών.
Επιχειρείται η αξιοπιστία και η ασφάλεια στις συναλλαγές αγροτικών προϊόντων και η διασφάλιση της πληρωμής των αγροτών για την πώληση των προϊόντων τους.
Ακολουθεί μια σειρά παρεμβάσεων που θα έπρεπε να έχουν γίνει από καιρό, όπως το Μητρώο των Αγροτών και ο εξορθολογισμός της λειτουργίας του ΕΛΓΑ.
Ακούμε την κριτική κομμάτων της Αντιπολίτευσης, αλλά και κραυγές από το δικό μας παρελθόν. Μα, θα πατάξει καρτέλ και αισχροκέρδεια; Θα βάλει τάξη σε όλα τα πράγματα στον αγροτικό χώρο; Θα μειώσει την ψαλίδα μεταξύ των τιμών στο ράφι και στο χωράφι; Θα βελτιώσει το εισόδημα των αγροτών; Η απάντηση είναι προφανώς και όχι. Ο ίδιος ο Υπουργός τόνισε ότι το παρόν νομοσχέδιο είναι μόνο ένα μικρό θετικό βήμα σε μια σειρά από παρεμβάσεις στο αγροτικό ζήτημα. Εκεί βρίσκεται η αλήθεια. Άλλωστε, η αγροτική οικονομία αντιμετωπίζει μια σειρά από προβλήματα που επηρεάζουν αρνητικά τελικά τόσο την οικονομία της χώρας όσο και τους ίδιους τους αγρότες, με ένα διαρκώς αρνητικό πρόσημο στο ισοζύγιο εισαγωγών – εξαγωγών, με ένα έλλειμμα 3 δισεκατομμυρίων ευρώ για το 2009, με εισαγωγές σχεδόν 6,5 δισεκατομμυρίων ευρώ αγροτικών προϊόντων για το 2010, με μείωση κατά 40% της συμβολής της αγροτικής παραγωγής στο ΑΕΠ μέσα σε μία μόνο δεκαετία και τελικά με μείωση του αγροτικού εισοδήματος.
Εδώ προκύπτουν εύλογα ερωτήματα. Είναι αναπόφευκτη εξέλιξη η μείωση της αγροτικής συμμετοχής στο ΑΕΠ; Είναι δυνατόν να μην στραφούν οι αγορές της δύσης, αγορές στις οποίες συχνά απευθυνόμαστε, προς τα φθηνά αγροτικά προϊόντα του τρίτου κόσμου; Ποιος είναι ο ρόλος της αγροτικής παραγωγής σε έναν κόσμο όπου αναδύεται μία οικονομία που γίνεται ολοένα και πιο άυλη, όπου η δομή του τελικού κόστους για τον καταναλωτή είναι άτυπη, όπου η πηγή της υπεραξίας δεν
έγκειται πια μόνο στην εργασία και τα έξοδα για να παραχθεί το αγαθό, αλλά πέρα από αυτό, στην ποιότητα, στο μάρκετινγκ, στη σύλληψη της ιδέας του προϊόντος, στις δομές των δικτύων διανομής, στη δυνατότητα εμπορευματοποίησής τους, στην ασφάλεια των προϊόντων, τη διατροφική τους αξία, αλλά και τελικά κάτι που το ξεχνάμε πολύ συχνά, στην υπεραξία του ίδιου του τόπου παραγωγής του προϊόντος;
Λέμε όλοι πολλές φορές για το τι έγινε τις προηγούμενες δεκαετίες, για τις επενδύσεις που δεν έγιναν στον αγροτικό τομέα, για το ότι οι αγρότες προτιμούσαν είτε να καταναλώσουν περισσότερα –όπως και όλοι οι υπόλοιποι, αλλά αυτό το ξεχνάμε- είτε το οποιοδήποτε κέρδος τους το διοχέτευαν για να σπουδάσουν τα παιδιά τους ή στο να κάνουν επενδύσεις σε μη αγροτικούς τομείς. Και λέμε: Γιατί; Ξεχνάμε, όμως, το αυτονόητο, γιατί υποτιμούμε ένα πολύ σημαντικό ζήτημα, το ζήτημα της κοινωνικής θέσης του αγρότη και της ανάγκης για αναζήτηση μιας νέας κοινωνικής και εν τέλει πολιτικής ταυτότητας. Γιατί η περιθωριοποίηση του αγροτικού ζητήματος και του αγροτικού κόσμου δεν ήταν μόνο οικονομική, αλλά επίσης και πολιτισμική και κοινωνική και είχε άμεση σχέση με τον τόπο παραγωγής και διαμονής τους. Αντίστροφα, σήμερα, αν θέλουμε μια νέα αγροτική πολιτική να οδηγήσει σε αναβάθμιση το αγροτικό ζήτημα, μόνο μέσα από την αναβάθμιση αυτών των τόπων μπορεί να επιτευχθεί.
Παρόλα αυτά, πρέπει να λέμε και την υπόλοιπη αλήθεια την οποία πολλές φορές ξεχνάμε. Παγκόσμια και όχι μόνο στη χώρα μας, εδώ και πάρα πολλές δεκαετίες, καταγράφεται μία σταθερή μείωση του πλούτου, που αποδίδεται σε παραγωγούς προϊόντων έναντι μιας αύξησης προς αυτούς που παράγουν υπηρεσίες. Επίσης, παγκόσμια με όποιον τρόπο κι αν το μετρήσει κανείς, οι αγρότες κερδίζουν λιγότερο ανά ώρα εργασίας από ότι άλλες ομάδες πληθυσμού, αν παραμείνουν στην παραδοσιακή έννοια του όρου «αγρότης». Επίσης, παρά το ότι η αναλογία του κόστους παραγωγής και τελικής τιμής στα αγροτικά προϊόντα είναι υψηλή στην Ελλάδα, αυτό δεν αφορά μόνο τα αγροτικά προϊόντα στη χώρα μας.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, για δεκαετίες υπήρξαν δύο λέξεις που αποτέλεσαν το άλλοθι της ανεπάρκειας μιας πολιτικής στον αγροτικό τομέα: καρτέλ και αισχροκέρδεια. Όλες οι ελληνικές πολιτικές δυνάμεις έβαλλαν εναντίον αυτών. Αν σταθούμε διαχρονικά στον πολιτικό και κομματικό λόγο από την εποχή του παλαιού αγροτικού ζητήματος, από την εποχή της διανομής των εθνικών γαιών και της καθιέρωσης πάνω σε αυτές των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας, μέχρι τις κοινές αγροτικές πολιτικές, θα περίμενε κανείς, αφού όλα τα κόμματα στηρίζουν τόσο πολύ τους αγρότες, η χώρα μας να είναι ο παράδεισος των αγροτών. Αυτή, όμως, η πλειοδοσία στο λόγο οδήγησε στα σημερινά αδιέξοδα.
Ας δούμε έστω και σήμερα τι κάναμε λάθος όλα αυτά τα χρόνια, έχοντας υπ’ όψιν και τις παγκόσμιες τάσεις στην αγροτική παραγωγή. Ας δούμε ποιες ριζικές αλλαγές χρειάζονται. Ας δούμε γιατί, ενώ οι άμεσες πληρωμές ανά εκτάριο είναι πολύ υψηλότερες του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης, η συμβολή του αγροτικού τομέα στο Α.Ε.Π. συνεχώς συρρικνώνεται. Είναι η ώρα των αλλαγών. Ας δούμε πετυχημένα μοντέλα ανάπτυξης της αγροτικής και συνολικά περιφερειακής οικονομίας που υπάρχουν είτε εντός της Ευρωζώνης είτε αλλού. Ας στραφούμε προς τα δίκτυα αγροτικών επιχειρήσεων, την έρευνα και το ρόλο των διαφόρων ερευνητικών ιδρυμάτων στη γεωργία, στη διαφήμιση της ασφάλειας των παραγόμενων τροφίμων και της αξίας συγκεκριμένων διατροφικών συνηθειών.
Επιτρέψτε μου μια μικρή αναφορά στο νομό μου. Στο νομό μου βρίσκεται η μεγαλύτερη παραγωγική βάση ιχθυοκαλλιέργειας σε όλη τη χώρα και βρίσκεται ταυτόχρονα και ένα ΤΕΙ Ιχθυοκομίας με πολλά προβλήματα. Αντί κάποιοι τεχνοκράτες – και ευτυχώς όχι μέχρι τώρα η Κυβέρνηση – να συζητούν την κατάργηση του εν λόγω Τμήματος, καλό είναι να βρούμε τρόπο αναβάθμισής του.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, σήμερα προφανώς για οικονομικούς λόγους υπάρχει μια τάση επιστροφής στην περιφέρεια. Από το 2007 υπάρχει μια μικρή αλλά σταθερή αύξηση των αυτοαπασχολούμενων αγροτών. Είναι μια ευκαιρία για μια νέα αγροτική πολιτική, μια πολιτική που έχει το πλεονέκτημα να φέρει άμεσα αποτελέσματα στις συνθήκες οικονομικής κρίσης. Αν το πιστέψουμε, μετά τον τουρισμό και τη ναυτιλία, τα τρόφιμα μπορεί να αποτελέσουν τον τρίτο πυλώνα ανάπτυξης για τη χώρα.
Κλειδί για το μέλλον θα είναι η πρόληψή μας να μην δούμε το αγροτικό ζήτημα αποσπασματικά, αλλά ως μέρος μιας συνολικότερης πολιτικής για την αναβάθμιση της ελληνικής περιφέρειας.
Ευχαριστώ πολύ.