Επρεπε η χώρα μας να καταδικαστεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για να συμμορφωθεί τελικά. Δηλαδή να σωθεί από το περιβάλλον ότι είναι δυνατό. Έτσι με νέο καθεστώς θα προχωρούν στο εξής οι επενδύσεις σε περιοχές Natura. Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) «κύρωσε» μέσω υπουργικής απόφασης (ΦΕΚ1807Β/23) τους στόχους διατήρησης για 263 από τις 446 περιοχές του δικτύου προστατευόμενων περιοχών της χώρας, βάζοντας σε άλλες… ράγες τις διαδικασίες αδειοδότησης έργων σε αυτές τις περιοχές. Έως τον Μάιο θα ακολουθήσει η υπουργική απόφαση για τις άλλες 183 περιοχές.
Ουσιαστικά πρόκειται για μια απαίτηση της ΕΕ από το 2012, που οδήγησε στην καταδίκη της Ελλάδας στο ευρωδικαστήριο διότι δεν είχε θεσπίσει συγκεκριμένους στόχους και μέτρα για να τους πετύχει. Πλέον θα γνωρίζουν όλες οι υπηρεσίες αδειοδότησης, ο κάθε πολίτης και επενδυτής, για κάθε προστατευόμενη περιοχή, ποια είδη πρέπει να προστατευθούν, πόσα στρέμματα πρέπει να διατηρηθούν, εάν χρειάζεται η συγκεκριμένη έκταση να επεκταθεί κλπ.
Αυτό το θεσμικό κείμενο, που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ1807Β/23) είναι το αποτέλεσμα της συλλογικής εργασίας ειδικών επιστημόνων από ελληνικά πανεπιστήμια και περιβαλλοντικές οργανώσεις, που έγινε στο πλαίσιο του κοινοτικού προγράμματος LIFE-IP 4 Natura. Πρόκειται για τον καθορισμό των «στόχων διατήρησης» σημαντικών οικοτόπων και απειλούμενων ειδών, περιοχών που ανήκουν στο δίκτυο Natura 2000, ενώ ακολουθούν μέσα στην άνοιξη και οι στόχοι διατήρησης για την ορνιθοπανίδα (οι υπόλοιπες 183 περιοχές του δικτύου Natura).
Τι είναι οι στόχοι διατήρησης; Κάθε μία από τις περιοχές που επελέγησαν για να συγκροτήσουν το δίκτυο Natura 2000 της Ελλάδας πριν από μια 25ετία, επελέγη για κάποιον συγκεκριμένο λόγο: είτε γιατί σε αυτή βρίσκεται κάποιο απειλούμενο είδος της χλωρίδας ή της πανίδας είτε επειδή φιλοξενεί έναν πολύ σημαντικό οικότοπο (ή και τα δύο μαζί). Το… μόνιμο πρόβλημα της χώρας, που οδήγησε και στην καταδίκη από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο το 2019, ήταν ότι δεν έκανε πολλά, εκτός από τον χαρακτηρισμό των περιοχών αυτών και τη θέσπιση κάποιων οριζόντιων μέτρων. Αυτό που ζήτησε η κοινοτική νομοθεσία το 2006 και έπρεπε να έχουμε κάνει έως το 2012 είναι να θεσπίσουμε συγκεκριμένους στόχους για τη διατήρηση (ή βελτίωση, αν η κατάστασή τους δεν είναι ικανοποιητική) των προστατευτέων αντικειμένων στις περιοχές Natura και να καθορίσουμε συγκεκριμένα μέτρα για να επιτύχουμε τους στόχους αυτούς.
Οι πρώτες μελέτες
Το υπουργείο Περιβάλλοντος επιχείρησε στο παρελθόν να αντιμετωπίσει την έλλειψη, αναθέτοντας σε ιδιώτη την εκπόνηση μελέτης. Η μελέτη παραδόθηκε το 2015, ωστόσο δεν έγινε δεκτή από τις κοινοτικές υπηρεσίες, καθώς θεωρήθηκε ανεπαρκής. Επειτα από διαβουλεύσεις με τις κοινοτικές αρχές, αποφασίστηκε μέσω ανακατανομής των πόρων που διατέθηκαν στο LIFE-IP (δηλαδή χωρίς επιπρόσθετους κοινοτικούς πόρους) μια επιστημονική ομάδα να αναθεωρήσει την παλαιά μελέτη και να συγκεντρώσει όλη τη γνώση που έχει προκύψει έκτοτε από νέες επιστημονικές δημοσιεύσεις και ερευνητικά προγράμματα σε ένα συνολικό κείμενο. Για τις περιπτώσεις εκείνες (και είναι σχεδόν όλες…) όπου η επιστημονική γνώση δεν είναι ακόμη αρκετή, αποφασίστηκε αυτό να επισημαίνεται στο κείμενο των στόχων διατήρησης με την ένδειξη “ανεπαρκή δεδομένα” και να συμπληρωθούν τα κενά μέσα στην επόμενη τριετία μέσω στοχευμένων επιστημονικών προγραμμάτων. Το κείμενο ολοκληρώθηκε, συζητήθηκε με τους κοινοτικούς και αφού… ωρίμασε για ένα έτος στα συρτάρια του υπουργείου, τελικά ολοκληρώθηκε και εγκρίθηκε με απόφαση του υφυπουργού Γιώργου Αμυρά.
Το επόμενο βήμα είναι η ολοκλήρωση των ειδικών περιβαλλοντικών μελετών (που «σέρνονται» την τελευταία τριετία), με τις οποίες θα θεσπιστούν συγκεκριμένα μέτρα για να επιτύχει η χώρα τους στόχους διατήρησης.
Οι περιοχές της Ηπείρου που περιλαμβάνονται στο ΦΕΚ και για τις οποίες καθορίστηκαν «στόχοι διατήρησης» οικοτόπων και απειλούμενων ειδών είναι οι ακόλουθες:
-Εθνικός Δρυμός Πίνδου – Βάλια Κάλντα και ευρύτερη περιοχή
-Κορυφές Όρους Γράμμος
-Αμβρακικός κόλπος, Δέλτα Λούρου και Αράχθου –Πέτρα, Μύτικας, Κάτω ρους Αράχθου, Καμπή Φιλιππιάδας
-Όρη Αθαμάνων –Νεράιδα.
-Εκβολές- Δέλτα Καλαμά
-Έλος Καλοδίκι
-Λίμνη «Λιμνοπούλα»
-Στενά Καλαμά
-Εθνικός Δρυμός Βίκου- Αώου
-Κορυφές Όρους Σμόλικας
-Κεντρικό Τμήμα Ζαγορίου
-Λίμνη Ιωαννίνων
-Περιοχή Μετσόβου –Ανήλιο, Κατάρα.
-Όρος Λάκμος
-Όρος Μιτσικέλι
-Εκβολές Αχέροντα, από Γλώσσα έως Αλωνάκι και Στενά Αχέροντα
-Παράκτια θαλάσσια ζώνη από Πάργα έως Ακρωτήριο Άγιος Θωμάς.