Συνέντευξη της συγγραφέα στη ΒΑΣΩ ΓΚΟΡΟΥ
Εκατό χρόνια φέτος συμπληρώνονται από τη γέννηση του Τάσου Χαλκιά, του σπουδαίου Ηπειρώτη κλαρινίστα, που άλλαξε τα δεδομένα στην ηπειρώτικη μουσική.
Με αφορμή αυτό το γεγονός, η συμπατριώτισσά μας, Άννα Στεργίου, δημοσιογράφος στην Ελευθεροτυπία και συγγραφέας έγραψε το βιβλίο: «Τάσος Χαλκιάς: Το φύσημα του θεού», το οποίο κυκλοφορεί από την ερχόμενη Δευτέρα στα βιβλιοπωλεία από τις εκδόσεις Μιχάλη Σιδέρη.
Το βιβλίο, που αφορά στη ζωή και το έργο του Ηπειρώτη δημιουργού, περιλαμβάνει και cd με μουσική του Τάσου Χαλκιά, ώστε να τον γνωρίσουν κι οι νεότεροι.
Η Άννα Στεργίου, συνάδελφος και φίλη από παλιά, έδωσε την πρώτη της συνέντευξη μετά την έκδοση του βιβλίου της στη «Βδέλλα» και μιλά για όλα, τον Τάσο Χαλκιά, το μοιρολόι, την οικονομική κρίση, την άνοδο του ναζισμού…
– Ο Τάσος Χαλκιάς είναι ένας μύθος για τους Ηπειρώτες. Πως ξεκίνησες να γράψεις αυτό το βιβλίο;
«Πράγματι είναι και παραμένει ένας μύθος για τους Ηπειρώτες και όχι μόνο και για μένα ήταν ένα δύσκολο εγχείρημα να ξεκινήσω να γράψω αυτό το βιβλίο. Πριν από 2,5 χρόνια περίπου με πλησίασε ο τραγουδιστής Λάκης Χαλκιάς, γιος του Τάσου Χαλκιά, με τον οποίο γνωριζόμασταν ήδη και μου ζήτησε να γράψω ένα βιβλίο για τον πατέρα του.Ήταν πολύ τιμητικό για μένα αλλά ταυτόχρονα και μεγάλη ευθύνη να γράψω για έναν άνθρωπο που ήταν πολύ μεγαλύτερός μου, δεν τον γνώρισα προσωπικά αλλά μεγάλωσα με τη μουσική του.
Τρεις φορές η αρχή του βιβλίου ξαναγράφτηκε μέχρι ν΄αποφασίσω πως θα παρακολουθήσω τη ζωή του. Το γεγονός ότι ήταν ένα πρόσωπο υπαρκτό, που ακόμη και σήμερα ζουν άνθρωποι που τον γνώριζαν, είχε περιορισμούς για μένα. Το βιβλίο αυτό, σε αντίθεση με το πρώτο που έχω γράψει «Τα μάτια του φόβου», είναι κατ΄ ουσίαν διήγημα αλλά έχει και μυθιστορηματικά στοιχεία, βασισμένα στην εποχή, που έζησε ο Τάσος Χαλκιάς».
– Τι το ιδιαίτερο έχει η ζωή του Τάσου Χαλκιά σε σχέση μ΄ ενός άλλου δεξιοτέχνη μουσικού;
«Εκτός από εκπληκτικός μουσικός, δεξιοτέχνης του κλαρίνου είναι ταυτόχρονα ένα κομμάτι της σύγχρονης Ελλάδας. Το βιβλίο αφορά στη ζωή του, η οποία εξελίσσεται ταυτόχρονα με τις αλλαγές της Ελλάδας. Ο ίδιος γεννιέται σ’ ένα μικρό χωριό του Πωγωνίου, τη Γρανιτσοπούλα, γίνεται εσωτερικός μετανάστης φτάνει στην Αθήνα, κοντά στα αδέρφια του, συνεργάζεται με τα μεγαλύτερα ονόματα του ρεμπέτικου, του δημοτικού, του λαϊκού και του έντεχνου τραγουδιού. Είναι μέλος της σπουδαίας κομπανίας των Χαλκιάδων αλλά και δημιουργός της ηπειρώτικης μουσικής, με την έννοια που την ακούμε σήμερα. Στη Θεσπρωτία αυτό μας αφορά ακόμη περισσότερο, γιατί τα μουσικά ακούσματα του Πωγωνίου και του ορεινού όγκου της Μουργκάνας είναι κοινά.
Ο Τάσος Χαλκιάς συνεργάστηκε από τον Καζαντζίδη και τη Βουγιουκλάκη μέχρι τον Θεόδωρο Αγγελόπουλο κι από τον Παπασιδέρη, που όλη η Στερεά Ελλάδα κι η Πελοπόννησος πίνουν νερό στο όνομά του, μέχρι το Ρίτσο. Από την άλλη πλευρά, ο ίδιος έγινε κι εξωτερικός μετανάστης πήγε στη Νέα Υόρκη και μουσική του υπάρχει σε ταινία του Χόλιγουντ.
Ο Τάσος Χαλκιάς υπήρξε σαφέστατα εξαιρετικό ταλέντο και εργασιομανής ως καλλιτέχνης, άνθρωπος της εποχής του και κοσμοπολίτης. Λάτρης της Ηπείρου, την κουβαλά στην ψυχή του και μεταδίδει το μήνυμά της πάτριας γης, με το κλαρίνο του, στους απανταχού ξενιτεμένους».
– Μέσα στο βιβλίο, φαίνεται ότι ο πρωταγωνιστής ταυτίζεται με το μοιρολόι…
«Το βιβλίο θα μπορούσε να λέγεται Τάσος Χαλκιάς, ο βασιλιάς των μοιρολογιών. Επιλέξαμε τον τίτλο: «Το φύσημα του θεού», γιατί πολύ απλά υπήρχαν άνθρωποι, που πήγαιναν σε κάθε πανηγύρι, τον έβλεπαν σα θεό, όταν ανέβαινε στο πάλκο, παρ΄ όλο που ο ίδιος αναζητούσε αυθεντικές σχέσεις και δεν έδινε ποτέ σημασία σε κόλακες.
Από νήπιο κιόλας έμεινε ορφανός από πατέρα, έχασε την αδερφή του κι ήρθε πολύ νωρίς αντιμέτωπος με την έννοια του θανάτου. Αργότερα έχασε την οικογένεια του στο βομβαρδισμό των Ιωαννίνων. Ο θάνατος δεν ήταν κάτι μακρινό γι΄αυτόν αλλά κάτι πολύ συγκεκριμένο. Το μοιρολόι είναι ο τρόπος επικοινωνίας με τους οικείους νεκρούς. Με τη μουσική έρχεται πιο κοντά σ΄αυτό που έχασε. Υπό την έννοια αυτή είναι τραγικό πρόσωπο, ένας σύγχρονος Ορφέας, που χάνει την Ευριδίκη. Όσες χαρές του δίνει η μουσική, το χειροκρότημα, η αύρα του κόσμου, του τις στερεί η ίδια η ζωή. Απέναντι στις απίστευτα οδυνηρά μνήμες του, εκείνος βρίσκει κουράγιο και καταφύγιο στη μουσική».
– Όπως το περιγράφεις, μοιάζει ο Τάσος Χαλκιάς σα να είναι ένας σύγχρονος Έλληνας που παλεύει να κρατηθεί;
«Ακριβώς αυτό θέλω να πω. Ζούμε ως Έλληνες βίους παράλληλους με τον Τάσο Χαλκιά κι ας βρισκόμαστε είκοσι χρόνια μετά το θάνατό του. Ο ίδιος διαπιστώνει πως η ζωή κάνει κύκλους. Μπορεί να μην έγινε ποτέ καταναλωτής και να του άρεσε πάντα η ποιότητα, όμως βρέθηκε πολλές φορές από το ζενίθ στο ναδίρ, άνοιξε μια επιχείρηση με τα αδέρφιά του, δεν πήγε καλά, βρέθηκε να είναι σε μεγάλες δισκογραφικές εταιρίες, όταν άνοιξε τη δική του, υπήρχαν άλλες δυσκολίες.
Η ζωή του Τάσου Χαλκιά παρουσιάζει πολλές αναλογίες με των σημερινών Ελλήνων. Εκείνος πέρασε πόλεμο, κατοχή, πείνα, οι Έλληνες καλούνται να επιβιώσουν σε εποχές οικονομικής κρίσης, με αυτοκτονίες, ανεργία, μείωση των συντάξεων».
– Είσαι αισιόδοξη για το μέλλον;
«Ζούμε σε περίεργες εποχές και κάθε πρόβλεψη δεν έχει μεγάλη διάρκεια. Φέτος, κλείνω 20 χρόνια στη δημοσιογραφία κι έχω δει υγιείς δυνάμεις σε όλους τους πολιτικούς χώρους αλλά κι απίστευτη σαπίλα, που δεν έχει ξεκοπεί ακόμη από τον καρπό. Με ενοχλεί η απάθεια του κόσμου, που ταλαιπωρείται. Μ΄ενοχλεί που ο όρος ξενιτειά ξανάρχεται στο λεξιλόγιό μας και τα νιάτα της χώρας κι ειδικά στην Ήπειρο ξαναφεύγουν για τη Γερμανία και την Αμερική. Μ΄ενοχλεί, όμως, που κι ο κόσμος έχει μπει σ΄ ένα φαύλο κύκλο ή προσπαθεί να βρει λύσεις στην ακροδεξιά, γιατί υπήρξαν πολιτικοί, που τον πούλησαν, δεν έκαναν καλή διαχείριση ή κοίταζαν μόνο την κομματική τους πελατεία τόσα χρόνια και το στενό κομματικό τους περίγυρο.
Είναι καιρός να τελειώσουν όλα αυτά. Μπορούμε να δούμε την κρίση, ως ένα ζήτημα που θα περάσει, γιατί όλες οι κρίσεις δεν μπορούν να κρατήσουν για πάντα ή να κάτσουμε να μοιρολατρούμε. Θυμάμαι κάποτε όταν έβγαλα το πρώτο μου βιβλίο στο Λιβάνη, με ρώτησε ένας γνωστός μου, με τον οποίο αποφοιτήσαμε από την ίδια σχολή, ποιος με σύστησε. Όταν του είπα κανένας, τα΄χασε. Με ρώτησε πως ξέρεις ότι αυτό το βιβλίο θα πουλήσει. Του είπα ότι αν σκεφτόμουν, όπως εκείνος, μπορεί να μην είχα ξεκινήσει καν να το γράφω. Το συγκεκριμένο βιβλίο, που έχει αναφορά στη Λέρο, βραβεύτηκε αργότερα. Οι Ηπειρώτες με τίμησαν και πρώτα απ΄ όλους ο Αλέκος Παπαδόπουλος, που το παρουσίασε. Ωστόσο, οφείλουμε να πάψουμε να νομίζουμε ότι είμαστε το γαλατικό χωριό. Απ’ την οικονομική κρίση οφείλουμε να γίνουμε σοφότεροι απέναντι στις επιλογές μας, πολιτικές, οικονομικές ή ό,τι άλλο και να μην τα περιμένουμε όλα από τους άλλους. Αν το καταλάβουμε αυτό υπάρχει ελπίδα».
– Όμως και τώρα, το πολιτικό σύστημα φαίνεται να εξακολουθεί να πορεύεται με τους ίδιους όρους…
«Ζούμε σε εποχές που το πολιτικό σύστημα λόγω των μεγάλων κοινωνικών αλλαγών είναι στα όριά του. Σε κάθε περίπτωση είμαστε σε εποχή μετάβασης και κάθε γέννα έχει ωδύνες τοκετού. Δυστυχώς, αυτό οι Έλληνες πολιτικοί και συχνά κι οι δημοσιογράφοι θεωρώ ότι δεν το έχουν καταλάβει ή υποκρίνονται ότι δεν συμβαίνει. Προσπαθούν πράγματι με παλιές συνταγές είτε να παραμείνουν στον αφρό, είτε να επικρατήσουν νέες δυνάμεις που κουβαλούν νοοτροπίες, από το παρελθόν, που μας ταλαιπώρησαν. Η πραγματικότητα δεν είναι άσπρη ή μαύρη, έχει πολλές αποχρώσεις.
Με τρομάζει ότι συχνά τα κομματικά επιτελεία συχνά είναι τελείως εκτός πραγματικότητας ή οι άνθρωποι που επικρατούν, δεν έχουν συναίσθηση των ευθυνών, που κουβαλούν. Από την άλλη πλευρά, η κρίση ξανάφερε στην επιφάνεια τα κινήματα αλληλεγγύης αλλά και ανθρώπους, που αποζητούν να προχωρήσουν μπροστά. Κατά μία έννοια κάνουν ότι ακριβώς έκανε ο Τάσος Χαλκιάς: Τραυματίζονται, υποφέρουν αλλά εξακολουθούν να προχωρούν, ώστε να υπάρχει μέλλον».