Εκ μέρους της Περιφερειακής Παράταξης «Αυτοδιοικητικό Ριζοσπαστικό Ορμητήριο (ΑΥ.ΡΙ.Ο.) για την Ήπειρο» καλωσορίζω τα μέλη της Επιτροπής και τους εύχομαι μαχητικότητα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων και την αλλαγή της σημερινής εικόνας της Ηπείρου.
Η Επιτροπή συγκαλείται σε μια συγκυρία πρωτοφανούς κυβερνητικής επίθεσης στο βιοτικό επίπεδο και τα εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα της συντριπτικής πλειοψηφίας του ελληνικού λαού, εντατικής εφαρμογής της θεωρίας του «σοκ» και κυριαρχίας της κατάθλιψης, του φόβου και της παθητικότητας σε μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας αλλά ταυτόχρονα και συνειδητοποίησης των αιτίων, που οδήγησαν σ’ αυτή την κατάσταση, δηλ. των ταξικών και πελατειακών πολιτικών, που άσκησαν οι εναλλασσόμενοι στην εξουσία πόλοι του αστικού δικομματισμού και ελπίδας ότι αυτή η συνειδητοποίηση δεν θα περιοριστεί σε οργή και εκτόνωση αλλά θα μετατραπεί σε πολιτική συνειδητοποίηση, στην αλλαγή των συσχετισμών και στο άνοιγμα νέων δρόμων στην ελληνική κοινωνία.
Σ’ αυτή τη συγκυρία και με τα δεδομένα να επιδεινώνονται ραγδαία από μέρα σε μέρα, πόσο νόημα έχει άραγε η Περιφερειακή Επιτροπή Διαβούλευσης ; Εμείς ως παράταξη δεν έχουμε αυταπάτες. Ο Καλλικράτης είναι ένα αυταρχικό νομοθέτημα, ένα πλαίσιο που περιορίζει τις δυνατότητες της Αυτοδιοίκησης, ένα σύστημα που φαλκιδεύει τη λαϊκή βούληση και αλλοιώνει τους πολιτικούς συσχετισμούς. Η θεσμοθέτηση της Περιφερειακής Επιτροπής Διαβούλευσης περιορίζεται σε διακοσμητικό χαρακτήρα και στην πραγματικότητα εξαρτάται απόλυτα από τις διαθέσεις της εκάστοτε Περιφερειακής Αρχής.
Ας εξετάσουμε πώς αντιμετώπισε την Επιτροπή στην πράξη η Περιφέρεια Ηπείρου : Σύμφωνα με το νόμο 3852/2010 η Επιτροπή Διαβούλευσης έπρεπε να έχει συσταθεί εντός διμήνου και να συνεδριάζει τουλάχιστον κάθε 3 μήνες. Αντ’ αυτού ο κ. Περιφερειάρχης τη συνέστησε τον 8ο μήνα και απομένει να δούμε και μεις και σεις, κατά πόσο θα τηρηθεί το τρίμηνο.
ΟΜΩΣ εμείς ακόμη και αυτό το λειψό, αυτό το μισό βήμα διαλόγου και κριτικής δεν πρόκειται να το απεμπολήσουμε. Θα το αξιοποιήσουμε με κάθε τρόπο και θα πιέσουμε να συζητηθούν τα μεγάλα προβλήματα της Ηπείρου. Θα προσπαθήσουμε οι προβληματισμοί και οι εναλλακτικές προτάσεις μας να ακουστούν από τους φορείς, να ακουστούν από τους πολίτες της Ηπείρου.
- 1. Για τον Στρατηγικό Σχεδιασμό της Περιφέρειας Ηπείρου
Ο Στρατηγικός Σχεδιασμός είναι μέρος του Επιχειρησιακού Προγράμματος της Περιφέρειας Ηπείρου, του οποίου τη σύνταξη προβλέπει ο νόμος 3852/2010 (Καλλικράτης) και οι Υπουργικές Αποφάσεις, που εκδόθηκαν σε εφαρμογή του. Ως ημερομηνία έγκρισής του προβλεπόταν η 30η Σεπτεμβρίου αν και πρόσφατα παρατάθηκε για ένα δίμηνο.
Για μας κάθε διαδικασία σχεδιασμού πρέπει να ξεκινάει «από τα κάτω», πρέπει να κινητοποιεί υπηρεσίες και κοινωνικούς φορείς, πρέπει να ενεργοποιεί ουσιαστικές λειτουργίες συμμετοχής και διαλόγου σε όλα τα επίπεδα. Αντ’ αυτών η Περιφερειακή Αρχή δημοσιοποίησε για πρώτη φορά το υπό συζήτηση προσχέδιο στις 8 Σεπτεμβρίου και ήθελε μάλιστα να το συζητήσουμε μέσα σε 3 μέρες στο Περιφερειακό Συμβούλιο. Αναγκαστήκαμε, όλες οι παρατάξεις της αντιπολίτευσης, να αποχωρήσουμε και να καταγγείλουμε αυτή την παρωδία.
Επί τη ευκαιρία θέλω να διατυπώσω δημόσια το ερώτημα «ποιος είχε την ευθύνη κατάρτισης αυτού του κειμένου». Η Διεύθυνση Αναπτυξιακού Προγραμματισμού, που προβλέπει ο νόμος, ή αυτή η περίεργη «Ομάδα Μελέτης», που αναφέρει το Σχέδιο ; Και επίσης ποιό είναι το καθεστώς συγκρότησης και λειτουργίας της «Ομάδας Μελέτης» και ποιά ακριβώς είναι τα μέλη της ;
Επί της ουσίας του Σχεδίου οι ενστάσεις της παράταξής μας αναπτύσσονται σε δύο επίπεδα :
Α) στο πολιτικό, που αφορά τα μεγάλα ζητήματα για το χαρακτήρα της ανάπτυξης, το ερώτημα «ποιά ανάπτυξη, για ποιόν, πώς και με ποιά μέθοδο»
Β) αλλά και στο τεχνικό, που αφορά την επάρκεια του κειμένου αυτού καθ’ εαυτού και την αξιοπιστία των στοιχείων του.
Ας ξεκινήσω από αυτό το τελευταίο. Διερωτώμαι, τί νόημα έχει η παράθεση στοιχείων του 2000 και του 2002 ενώ έχει ολοκληρωθεί η απογραφή του 2011 και έχουν κυκλοφορήσει τα αποτελέσματά της. Δεν θα μπορούσαν οι συντάκτες του «Στρατηγικού Σχεδιασμού» να απευθυνθούν στην Στατιστική Αρχή και να ζητήσουν τα πλήρη, έστω και πρόχειρα, σημερινά στοιχεία ; Έχει κανένα νόημα η παράθεση στατιστικών δεδομένων, που δεν λαμβάνουν ούτε στοιχειωδώς υπόψη τις ραγδαίες εξελίξεις στο παραγωγικό και το κοινωνικό τοπίο της τελευταίας διετίας ;
Και τα παρατιθέμενα όμως παλιά στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, τα αποκαλούμενα ως γνωστόν και «greek statistics», δεν υποβάλλονται σε επεξεργασία και αξιολόγηση από την περιβόητη «Ομάδα Μελέτης». Περιορίζομαι σε μια δειγματοληπτική εξέταση των στοιχείων δραστηριότητας στους 3 τομείς της οικονομίας :
Σύμφωνα με το Σχέδιο (σελ. 21), ο κατ’ εξοχήν ορεινός Δήμος Κεντρικών Τζουμέρκων της Π.Ε. Άρτας έχει λιγότερους απασχολούμενους στην αγροτική παραγωγή (25 %) από ό,τι στη μεταποίηση και τη βιομηχανία (28 %). Σε άλλο σημείο, στην Π.Ε. Ιωαννίνων (σελ. 23) ο σχετικά τουριστικοποιημένος Δήμος Ζαγορίου απασχολεί στον πρωτογενή Τομέα 41 % και στις υπηρεσίες 39 % ενώ αντίθετα ο κατ’ εξοχήν αγροτικός Δήμος Κόνιτσας στην αγροτική παραγωγή 28 % και στις Υπηρεσίες 45 %. Είναι φανερό ότι τέτοια δεδομένα προκαλούν δικαιολογημένα χαμόγελα και δεν ανταποκρίνονται ούτε στοιχειωδώς στην πραγματικότητα.
Επί της ουσίας το κείμενο του «Στρατηγικού Σχεδιασμού» είναι πρόχειρο και γενικόλογο, μια επανάληψη και συρραφή παλιότερων αντίστοιχων κειμένων, που όμως, όσο και αν διαφωνούσε κάποιος πολιτικά, είχαν μεγαλύτερη επεξεργασία, ομοιογένεια και σαφήνεια (αναφέρομαι κατά κύριο λόγο στη μελέτη για το Χωροταξικό Σχέδιο της Ηπείρου στις αρχές της δεκαετίας και κατά δεύτερο στα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα 2000 – 2006 και 2007 – 2013). Το σημερινό είναι ένα κείμενο που δεν επεκτείνεται σε ανάλυση των αιτίων και των διαρθρωτικών προβλημάτων, ώστε να μην επαναληφθούν τα ίδια σφάλματα, που περιλαμβάνει τα πάντα χωρίς ουσιαστικές ιεραρχήσεις, που δεν αξιολογεί τα μέσα υλοποίησης και μάλιστα υπό τα δεδομένα της σημερινής τρομακτικής ανεπάρκειας πόρων. Σε συνθήκες κρίσης ο όποιος σχεδιασμός θα έπρεπε κατά την άποψή μας να εκκινεί από τα ρεαλιστικά δεδομένα και να προσδιορίζει τους κρίσιμους τομείς προτεραιότητας. Η Περιφερειακή Αρχή το δύσκολο έργο το αποφεύγει. Προσπαθεί στην ουσία να συμμορφωθεί τυπικά με μια νομική της υποχρέωση, να ξεμπερδέψει με τη λιγότερη δυνατή συζήτηση μια διαδικασία ρουτίνας. Θα μπορούσε να συνοψίσει κανείς ότι πρόκειται για στρατηγικό σχεδιασμό χωρίς στρατηγική.
Για την παράταξή μας είναι διαφορετικές οι βασικές πολιτικές επιλογές για την κατάρτιση του Στρατηγικού Σχεδιασμού της Περιφέρειας. Επισημαίνω επιγραμματικά :
► Για εμάς κριτήριο της ανάπτυξης δεν είναι το κέρδος, το οποίο στο Σχέδιο μπορεί να περιγράφεται με τους εύηχους όρους «μόχλευση» και «επιχειρηματικότητα» αλλά στην πράξη δεν σταματά να εμπορευματοποιεί τα δημόσια αγαθά, αλλά η ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών. Γι’ αυτό και συνδέουμε το στόχο των ποιοτικών αγροτικών προϊόντων με τον κρίσιμο αγώνα της περιόδου για τον συνεταιριστικό χαρακτήρα και ενάντια στην ιδιωτικοποίηση της Δωδώνης, γι’ αυτό δίνουμε έμφαση στους θεσμούς συλλογικής οικονομίας και αλληλεγγύης, στον κοινωνικό έλεγχο και στη δημοκρατική ανασυγκρότηση της Αυτοδιοίκησης
► Η περιβαλλοντική διάσταση και η βιωσιμότητα πρέπει να διαπερνά όλες τις τομεακές αναπτυξιακές πολιτικές και το οικολογικό ζήτημα είναι αλληλένδετο με το κοινωνικό. Δεν είναι κατά τη γνώμη μας τυχαίο που ο όρος «βιωσιμότητα» και κάθε άλλος συναφής, από αυτούς που χρησιμοποιεί συχνά στους τίτλους των εκλογικών του σχημάτων ο κ. Περιφερειάρχης, απουσιάζει εντελώς από την περιγραφή του «οράματος» της Περιφέρειας. Δεν έχω το χρόνο να επιμείνω σε κρίσιμα ζητήματα έμπρακτης εφαρμογής των θεματικών προτεραιοτήτων, που εισηγείται το κείμενο, και σε ερωτήματα του τύπου πόσο συμβατή είναι η θεματική προτεραιότητα «Αειφόρος ανάπτυξη των αλιευτικών περιοχών» με τις ιχθυοκαλλιέργειες στον Αμβρακικό, η προτεραιότητα «Προώθηση των περιοχών natura» με τα λατομεία και τις 45 αιτήσεις για αιολικά πάρκα και η θεματική προτεραιότητα «Προστασία της φυσικής κληρονομιάς» με τις αγελάδες στην Αστράκα και τα 3 νέα ξενοδοχεία στην ευαίσθητη ζώνη της Παμβώτιδας
► Για εμάς η περιφερειακή πολιτική δεν ασκείται μόνο για τις ανάγκες της Περιφέρειας αλλά για την υπέρβαση της ανισότητας Κέντρου – Περιφέρειας, για τον μετασχηματισμό της πολιτικής, τη διαπεριφερειακή συνεργασία αλλά και για την ένταξη και τη συνεργασία με το βαλκανικό και μεσογειακό περίγυρο.
Είναι σαφές ότι αυτά συνιστούν ρήξη με το κυρίαρχο μοντέλο και προϋποθέτουν ανατροπή των σημερινών συσχετισμών. «Οι έχοντες ώτα ακούειν ακουόντων».