ΨΥΧΡΟΛΟΥΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΠΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΗ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ
*Γράφει ο Παναγιώτης Νταής
Η είδηση της έγκρισης του Περιφερειακού Προγράμματος Ανάπτυξης της Ηπείρου για τη περίοδο 2021 – 2025, προϋπολογισμού 119.000 ευρώ, μόνο αισιοδοξία δε δημιουργεί για τις προοπτικές της περιφέρειας. Πράγματι, το ποσό που διατίθεται είναι ελάχιστο τόσο για να καλύψει τις υπάρχουσες ανάγκες για μια ολόκληρη πενταετία, όσο και για να τονώσει την ανάπτυξη, στη δεύτερη πιο φτωχή περιφέρεια της Ελλάδας (αντιστοιχεί περίπου, μόνο στο 0,19% του Εθνικού Προγράμματος). Αλλά και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του προγράμματος είναι απογοητευτικά, καθώς αναλώνονται σε τετριμμένες αναφορές αντί να εξειδικεύεται ο τρόπος με τον οποίο για παράδειγμα οι πόλεις της Ηπείρου θα λειτουργούν φιλικά προς το περιβάλλον και τους πολίτες ή πως θα αναπτυχθεί ο τουρισμός και ειδικά ο εναλλακτικός και τέλος πως θα προστατευθεί, αναδειχθεί, προβληθεί και αξιοποιηθεί η φυσική και πολιτιστική κληρονομιά.
Ειδικότερα, για τη Θεσπρωτία και την Ηγουμενίτσα, το πρόγραμμα επιφυλάσσει μια ψυχρολουσία. Καταγράφονται ονομαστικά μόνο τέσσερα έργα, ορισμένα εκ των οποίων ήδη υλοποιούνται (αναβάθμιση εξοπλισμού αντλιοστασίων Ηγουμενίτσας, σύνδεση λιμανιού Ηγουμενίτσας με Εγνατία Οδό, επέκταση δικτύου πεζών και ποδηλάτων στο βόρειο παραλιακό μέτωπο Ηγουμενίτσας, αναστήλωση οικίας Μπούση στο Σούλι) και δύο μελέτες που αφορούν αντικατάσταση εξωτερικών και εσωτερικών δικτύων ύδρευσης στην Ηγουμενίτσα. Προφανώς τα έργα αυτά είναι σημαντικά και πρέπει να υλοποιηθούν και μάλιστα όσο το δυνατό πιο γρήγορα.
Αναρωτιόμαστε όμως πως αποφασίστηκε να ενταχθούν στο πρόγραμμα μόνον αυτά τα έργα και να παραλειφθούν άλλες σημαντικές παρεμβάσεις που θα σηματοδοτούσαν την πραγματική αναπτυξιακή τροχιά της περιοχής. Πραγματοποιήθηκε κάποιου είδους διαβούλευση μεταξύ Περιφέρειας και Δήμων; Διεξήχθη συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου και αν ναι τι υποστήριξαν οι εκπρόσωποι της Θεσπρωτίας; Διοργανώθηκαν συσκέψεις και συναντήσεις; Αντηλλάγησαν έγγραφα;
Και κάτι ακόμα: Επειδή ο προϋπολογισμός του προγράμματος δεν καλύπτεται από τα έργα που αναφέρονται ρητά. Υπάρχουν κριτήρια για την κατανομή των πόρων και την ένταξη έργων; Ή θα αφεθεί πάλι η ένταξη έργων στην απόλυτη διακριτική ευχέρεια της Περιφερειακής Αρχής, για να ικανοποιήσει αποκλειστικά τις δικές της ανάγκες, προτεραιότητες και συμφέροντα;
Φυσικά οι ερωτήσεις είναι ρητορικές. Στην παραδοσιακή έλλειψη κουλτούρας συνεργασίας, ήρθε να προστεθεί και η πρόσφατη αντιπαλότητα Περιφέρειας – ΟΤΑ λόγω της διαφωνίας τους για τον σχεδιασμό της διαχείρισης των αποβλήτων και έτσι τα δύο αυτά συστήματα που πρέπει να συνεργάζονται αποτελεσματικά, στην περιοχή μας ούτε επικοινωνούν καν.
Η ίδια εικόνα εμφανίζεται και στο περιφερειακό πρόγραμμα Ηπείρου στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ. Ένα κείμενο αντιγραφή των γενικόλογων προτύπων που διοχετεύει σε όλες τις Περιφέρειες του Υπουργείο Ανάπτυξης, χωρίς καμία ουσιαστική εξειδίκευση στα υπαρκτά αναπτυξιακά ζητήματα της περιοχής.
Χωρίς καμιά αναφορά στην αντιμετώπιση της γήρανσης του πληθυσμού. Χωρίς καμία νύξη πρωτοβουλιών για το πρόβλημα της χαμηλής παραγωγικότητας του πρωτογενούς τομέα, που είναι από τους άξονες ανάπτυξης της περιοχής. Χωρίς προτάσεις δράσεων για την περαιτέρω ανάπτυξη του τριτογενή τομέα και της εξωστρέφειας, που αποτελούν ισχυρά πλεονεκτήματα. Χωρίς ειδικές δράσεις για τη αντιμετώπιση της φτώχειας που απειλεί το 1/ 3 του πληθυσμού. Χωρίς μεγάλα έργα στους τομείς υγείας, εκπαίδευσης, πρόνοιας. Χωρίς στοχευμένες ενέργειες κατάρτισης εργαζομένων. Χωρίς παρεμβάσεις για την υποστήριξη της ανάπτυξης της «γαλάζιας οικονομίας» (ιχθυοκαλλιέργεια, λιμενικές εγκαταστάσεις, κρουαζιέρα, θαλάσσιος τουρισμός). Χωρίς σχέδιο και συγκεκριμένα μέτρα για την υποβοήθηση των φορέων στην αποτελεσματική εκτέλεση των έργων.
Αλλά και τα ποσοτικά στοιχεία του προγράμματος είναι αρνητικά: τα 426 εκ. ευρώ του προϋπολογισμού του περιφερειακού προγράμματος, αντιστοιχούν μόνο στο 1,62% των πόρων που λαμβάνει η χώρα από την Ε.Ε. Περαιτέρω, η χρηματοδότηση και από άλλα τομεακά προγράμματα είναι χαμηλή και συνήθως κατευθύνεται σε δράσεις άσχετες με τις πραγματικές ανάγκες της Ηπείρου. Για παράδειγμα η χρηματοδότηση από τα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης μόλις που αγγίζει το 3% των εθνικών δαπανών, για μια περιοχή με υψηλή παραγωγής προϊόντων ιχθυοκαλλιέργειας και μεγάλες δυνατότητες ανάπτυξης στην παραγωγή αγροτικών προϊόντων ποιότητας.
Είναι πλέον φανερό ότι αν τα επόμενα χρόνια δεν αλλάξουν πολιτικές και νοοτροπίες, σε κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο η Ήπειρος και η Θεσπρωτία κινδυνεύουν να χάσουν πολλές ευκαιρίες ανάπτυξης, οι οποίες δυστυχώς δεν πρόκειται να παρουσιαστούν ξανά. Μπροστά σε αυτήν την πραγματικότητα, οι φορείς της περιφέρειας και της τοπικής αυτοδιοίκησης πρέπει να αφήσουν πίσω τις διαφορές και διαφωνίες και να συνεργαστούν ώστε: α) να εκμεταλλευτούν και την παραμικρή δυνατότητα που εμφανίζεται σε όλα τα ευρωπαϊκά, εθνικά και περιφερειακά προγράμματα, χωρίς κανένα εφησυχασμό, β) να διεκδικήσουν αύξηση των πόρων στις αναθεωρήσεις των προγραμμάτων που θα λάβουν χώρα από το 2024 και μετά και τέλος, γ) πρέπει να ανασκουμπωθούν και να δράσουν αποτελεσματικά και άμεσα, προκειμένου να αρχίσουν να αξιοποιούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, έστω και τους λίγους αυτούς πόρους.
Παναγιώτης Β. Νταής
Δημοτικός Σύμβουλος Ηγουμενίτσας