Ήταν στις 28 Δεκεμβρίου 2014, όταν το Norman Atlantic έπιασε φωτιά, σκορπίζοντας τον τρόμο και το θάνατο και αφήνοντας αναπάντητα ερωτηματικά και απαρηγόρητους τους συγγενείς των μέχρι και σήμερα αγνοουμένων.
Το μισθωμένο από την ΑΝΕΚ Lines πλοίο εκτελούσε δρομολόγιο από την Πάτρα στην Ηγουμενίτσα και την Ανκόνα. Η πυρκαγιά ξέσπασε στο κατάστρωμα των οχημάτων μισή ώρα μετά την αναχώρησή του από την Ηγουμενίτσα, όταν το πλοίο βρισκόταν 44 ναυτικά μίλια (81 χλμ.) βορειοδυτικά της Κέρκυρας και 33 ν. μ. (61 χλμ.) βορειοδυτικά από τους Οθωνούς. Η πυρκαγιά εξαπλώθηκε γρήγορα με αποτέλεσμα 11 θανάτους (τρεις επιβάτες Έλληνες, δύο Ιταλοί, δύο Γερμανοί, ένας Τούρκος και ένας Γεωργιανός έχουν περισυλλεγεί και αναγνωρίστηκαν), ενώ 18 άλλοι επιβάτες (συμπεριλαμβάνονται εννέα Έλληνες, τέσσερις Τούρκοι, δύο Ιταλοί, ένας Γερμανός και τρεις λαθρεπιβάτες, δύο Σύριοι και ένας Ιρακινός) αγνοούνται.
Δύο ναύτες του αλβανικού ρυμουλκού Iliria πέθαναν στις 30 Δεκεμβρίου κατά τη διάρκεια της ρυμούλκησης του ναυαγίου.
Στις 31 Δεκεμβρίου οι επίσημες ανακοινώσεις καταλήγουν ότι στο πλοίο επέβαιναν 499 άτομα, από τα οποία 487 ήταν επιβάτες και 55 μέλη του πληρώματος, ενώ είχε προηγηθεί ένα αλαλούμ, καθώς διαφορετικά στοιχεία έδινε το Υπουργείο Ναυτιλίας και διαφορετικά η ΑΝΕΚ! Στον αριθμό αυτό δεν περιλαμβάνονται λαθρεπιβάτες που, πιθανόν, επέβαιναν στο πλοίο.
Τρία χρόνια μετά από τη ναυτική τραγωδία του Norman Atlantic, κανείς δεν είναι σε θέση να πει με βεβαιότητα ούτε καν το πώς πραγματικά ξέσπασε η πυρκαγιά.
Το πλοίο δεν βούλιαξε ποτέ, κι όμως, 29 άνθρωποι χάθηκαν. Άλλοι κάηκαν ζωντανοί, άλλοι έσβησαν από τις αναθυμιάσεις, άλλοι πνίγηκαν στην προσπάθειά τους να σωθούν και άλλοι κατά την προσπάθεια εκκένωσης. Πολλοί δεν βρέθηκαν ποτέ. Δεκαοκτώ άνθρωποι κυριολεκτικά «εξαφανίστηκαν» με τρόπο που παραμένει ανεξήγητος. Ηταν 8 Έλληνες, 4 Τούρκοι, 2 Ιταλοί, 2 Σύριοι, 1 Γερμανός και 1 Ιρακινός, μεταξύ των οποίων και ένα 6χρονο αγοράκι.
Ομάδα Ιταλών εμπειρογνωμόνων διαπιστώνει σε πόρισμά της σειρά λαθών και παραλείψεων τόσο κατά τη φόρτωση του πλοίου και την αντιμετώπιση της φωτιάς που τύλιξε τα καταστρώματά του όσο και κατά τη διαδικασία εκκένωσής του.
Στις 650 σελίδες του πορίσματος, οι ερευνητές που εισήλθαν στο κουφάρι του πλοίου προσπαθούν να ανασυνθέσουν τα γεγονότα της 28ης Δεκεμβρίου 2014.
Η φόρτωση
Τα πρώτα προβλήματα εντοπίζονται από τους εμπειρογνώμονες στη φάση της φόρτωσης. Σύμφωνα με το πόρισμα, δεν τηρήθηκαν αποστάσεις ασφαλείας μεταξύ των οχημάτων, ενώ η ηλεκτρική σύνδεση των φορτηγών-ψυγείων με το πλοίο εκτελέστηκε από μαθητευόμενο ηλεκτρολόγο που μόλις είχε επιβιβασθεί και όχι από τον αρμόδιο ηλεκτρολόγο του πλοίου. Το πλοίο είχε υπερφορτωθεί με οχήματα και ειδικότερα με φορτηγά ψυγεία. Το αποτέλεσμα ήταν να είναι περισσότερα από τις διαθέσιμες πρίζες τροφοδοσίας του πλοίου, με συνέπεια πολλά από τα φορτηγά ψυγεία να έχουν τις μηχανές αναμμένες όσο το πλοίο βρισκόταν εν πλω. Σε ότι αφορά τα αίτια της πυρκαγιάς οι πραγματογνώμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι προκλήθηκε από εξάρτημα κινητήρα, κάτι που ίσως σχετίζεται και με τη λειτουργία εν πλω των μηχανών των φορτηγών ψυγείων.
Να σημειωθεί ότι η ανεπάρκεια των πριζών που υπήρχαν στο πλοίο σε σχέση με τον αριθμό των φορτηγών ψυγείων είχε γίνει αντικείμενο συζήτησης μεταξύ του πλοιάρχου Argilio Giacomazzi, του εφοπλιστή Carlo Visentini και εκπροσώπου της ΑΝΕΚ λίγες ώρες πριν από τη μοιραία τραγωδία. Συγκεκριμένα, υπήρξε ανταλλαγή μηνυμάτων μέσω email η οποία ξεκίνησε στις 25 Δεκέμβρη του 2014 και διεκόπη το Σάββατο 27 Δεκεμβρίου. Με λίγα λόγια, ο ίδιος ο πλοίαρχος αλλά και ο ιδιοκτήτης του πλοίου διαπίστωσαν ότι υπήρχε ζήτημα στο κομμάτι αυτό. Μάλιστα προκειμένου να επιλυθεί το θέμα είχε οριστεί και συνάντηση στις 29 Δεκεμβρίου. Μεσολάβησε όμως η τραγωδία.
Ακόμη αναφέρεται ότι δεν έγινε επαρκής έλεγχος για αποφυγή εισόδου και παραμονής λαθρεπιβατών στα γκαράζ. Τουλάχιστον τρεις διασωθέντες, βάσει του πορίσματος, δεν ήταν εγγεγραμμένοι στη λίστα επιβατών, ενώ κατά πάσα πιθανότητα όσοι εισήλθαν παράτυπα στο πλοίο ήταν περισσότεροι. Σε μαρτυρίες τους κάποιοι διασωθέντες έκαναν λόγο για επτά ή δέκα λαθρεπιβάτες.
Ανεπαρκή μέσα πυρόσβεσης
Οι πραγματογνώμονες διαπίστωσαν ωστόσο και άλλα επιβαρυντικά στοιχεία. Λόγω υπερφόρτωσης του πλοίου, τα οχήματα ήταν σχεδόν κολλημένα μεταξύ τους. Αυτό ωστόσο καθιστούσε αδύνατη τη διαφυγή των οδηγών, παρά μόνο από τα παράθυρα των οχημάτων τους.
Η υπερφόρτωση των οχημάτων σε συνδυασμό με τους δυνατούς ανέμους που έπνεαν στην περιοχή είχε ως αποτέλεσμα τη γρήγορη και ανεξέλεγκτη επέκταση της πυρκαγιάς. Επιπλέον τα μέσα πυρόσβεσης στο πλοίο ήταν ανεπαρκή, ενώ και όσα υπήρχαν χρησιμοποιήθηκαν με εσφαλμένο τρόπο. Σύμφωνα με τους πραγματογνώμονες, η κατασκευή του πλοίου, η διάταξη των χώρων αλλά και ο απαιτούμενος χρόνος ενεργοποίησης των πυροσβεστικών μέσων του πλοίου καθιστούσαν αδύνατη την έγκαιρη κατάσβεση ανάλογης πυρκαγιάς.
Επίσης το σύστημα VDR (μαύρο κουτί) ήταν προσβεβλημένο από ιούς, με αποτέλεσμα να είναι αδύνατη η ανάσυρση κρίσιμων στοιχείων για την υπόθεση, ενώ παράλληλα συζητήθηκε το ότι ο πλοίαρχος δεν κάλεσε τις ελληνικές και τις αλβανικές υπηρεσίες διάσωσης για παροχή βοήθειας. Λόγω αυτού του γεγονότος χρειάστηκαν 72 ώρες μέχρι να επέμβουν τα σωστικά συνεργεία, με αποτέλεσμα 500 ανθρώπινες ζωές να μείνουν εκτεθειμένες στις δυσμενείς καιρικές συνθήκες και η πυρκαγιά να κατακαίει το πλοίο.
Πρώτες ενδείξεις καπνού
Η πυρκαγιά ξεκίνησε από το κατάστρωμα 4, ενώ οι εμπειρογνώμονες σημειώνουν ότι υποτιμήθηκαν από τουλάχιστον δύο μέλη του ιταλικού πληρώματος οι πρώτες ενδείξεις καπνού. Δεν έγιναν, βάσει του πορίσματος, οι απαραίτητες ενέργειες για να μην εισέλθει καπνός στο μηχανοστάσιο, ενώ ένας εκ των μηχανικών φέρεται να εγκαταλείπει τον χώρο χωρίς να ενημερώσει τη γέφυρα του πλοίου. Ζητήματα φαίνεται ότι υπήρξαν και με την ενεργοποίηση του συστήματος κατάσβεσης drencher στη ζώνη όπου εκδηλώθηκε η πυρκαγιά.
Οι εμπειρογνώμονες θεωρούν ότι «το συνολικό σύστημα διαχείρισης της κατάστασης έκτακτης ανάγκης από την πυρκαγιά στο γκαράζ του πλοίου “Norman Atlantic” παρουσίαζε εμφανή και εγγενή ελαττώματα, συναφή επίσης και με την υψηλή πιθανότητα ανθρώπινου σφάλματος».
Η εκκένωση
Η επιχείρηση εκκένωσης που ακολούθησε περιγράφεται από τους εμπειρογνώμονες ως «χαοτική». Σημειώνουν ότι όσες σωστικές λέμβοι έμειναν ανέπαφες από τις φλόγες δεν χρησιμοποιήθηκαν όπως προβλέπεται από τους κανονισμούς. Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα φέρνουν μια λέμβο χωρητικότητας 150 ατόμων, στην οποία εισήλθαν τελικά 85 επιβάτες. Γίνονται ακόμη αναφορές σε προβλήματα συντονισμού των μελών του πληρώματος, αλλά και ελέγχου ή καθοδήγησης των επιβατών, ορισμένοι εκ των οποίων βρίσκονταν σε κατάσταση πανικού. Μάλιστα, δύο από τα μέλη του πληρώματος που ήταν επιφορτισμένα με τη διαχείριση των σωστικών σχεδιών δεν γνώριζαν ότι αυτό ήταν το καθήκον τους, ενώ άλλο μέλος του πληρώματος έφθασε στο πόστο που του είχε ανατεθεί με καθυστέρηση.
Ακόμη, όπως τονίζουν οι εμπειρογνώμονες, η ενεργοποίηση της γλίστρας διάσωσης δεν έγινε με σωστό τρόπο θέτοντας σε κίνδυνο όσους τη χρησιμοποίησαν.
Αρκετοί διασωθέντες έχουν μέχρι σήμερα συμβιβαστεί εξωδικαστικά, ενώ τον περασμένο Δεκέμβριο άλλοι διασωθέντες και συγγενείς θανόντων κατέθεσαν αγωγή κατά της πλοιοκτήτριας και της διαχειρίστριας εταιρείας, κατά του ιταλικού νηογνώμονα και του ιταλικού ναυπηγείου όπου κατασκευάστηκε το «Norman Atlantic».
Η τραγωδία στο λιμάνι της Ηγουμενίτσας
Τραγικές εικόνες εκτυλίχθηκαν και στο λιμάνι της Ηγουμενίτσας, όταν έφτασαν λίγο μετά τις 8 το βράδυ οι 46 διασωθέντες, από το επιβατηγό οχηματαγωγό πλοίο Cruise Europa, το οποίο συμμετείχε στην επιχείρηση διάσωσης. Επρόκειτο για 35 Έλληνες, τέσσερις Γάλλους και επτά Τούρκους.
Οι διασωθέντες μεταφέρθηκαν σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο του Οργανισμού Λιμένος Ηγουμενίτσας, όπου και εξετάστηκαν από γιατρούς του νοσοκομείου Φιλιατών, ενώ σε ετοιμότητα βρίσκονταν ασθενοφόρα του ΕΚΑΒ για τη μεταφορά τους.
Έξω από τις πύλες του λιμένα, εκατοντάδες συγγενείς περίμεναν να διαπιστώσουν αν οι δικοί τους άνθρωποι ήταν ανάμεσα σε αυτούς. Αγκαλιές, έντονη συγκίνηση από χαρά αλλά και επιφωνήματα ενθουσιασμού, ήταν το σκηνικό μόλις έβλεπαν τα αγαπημένα τους πρόσωπα να είναι καλά.
Όμως οι τραγικές φιγούρες εκείνων που τελικά δεν είδαν τους συγγενείς τους να βγαίνουν, θα μείνουν για πάντα χαραγμένες στη μνήμη των ανθρώπων που βρίσκονταν το βράδυ εκείνο στο λιμάνι…
