Τα Ανώγεια τίμησαν χθες την 68η επέτειο του ολοκαυτώματος της πόλης, παρουσία εκπροσώπων του ελληνικού κοινοβουλίου, της στρατιωτικής ηγεσίας του δικαστικού, πνευματικού και πολιτιστικού χώρου. Παρόντες επίσης δήμαρχοι και εκπρόσωποι των μαρτυρικών πόλεων της Ελλάδας οι οποίες υπέστησαν ολοκαυτώματα. Εκεί ήταν και ο δήμαρχος της κατεχόμενης Μόρφου στην Κύπρο Χαράλαμπος Πίττας, ο δήμος του οποίου ενεγράφη χθες στο μητρώο του Δικτύου Μαρτυρικών Πόλεων και χωριών της Ελλάδας.
«Οφείλουμε σεβασμό και στεκόμαστε με συγκίνηση μπροστά στους ήρωες του ολοκαυτώματος και όλους όσοι αγωνίστηκαν να ξαναστήσουν τον ισοπεδωμένο και κατεστραμμένο τόπο τους», είπε στις δηλώσεις της η υπουργός Τουρισμού Όλγα Κεφαλογιάννη, η οποία φανερά συγκινημένη ανέφερε πως είναι η πρώτη επέτειος που έρχεται στα Ανώγεια χωρίς τον πατέρα της και για χρόνια βουλευτή του νομού Γιάννη Κεφαλογιάννη. «Μας μιλούσε πάντα για την ιστορία του τόπου μας, τον αγώνα των Ανωγειανών, τους ήρωες και αγωνιστές οι οποίοι μέσα από την αλληλεγγύη και τη συνεργασία κατάφεραν τα σπουδαία… Είμαι περήφανη, είμαστε περήφανοι».
«Από τα Ανώγεια της ορθοδοξίας και του πολιτισμού, στέλνουμε το μήνυμα ελπίδας, δικαιοσύνης, αισιοδοξίας, στοιχεία απαραίτητα για τους δύσκολους καιρούς που βιώνει η χώρα και ο τόπος μας», δήλωσε ο μητροπολίτης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου Ευγένιος.
«Το πολιτικό μήνυμα της επετείου του ολοκαυτώματος των Ανωγείων, αφορά στην ανάγκη για μία πανευρωπαϊκή αντίσταση των εργαζομένων εναντίον του σύγχρονου κοινωνικού ολοκαυτώματος», δήλωσε ο βουλευτής Ρεθύμνου του ΣΥΡΙΖΑ Ανδρέας Ξανθός. «Παράλληλα όμως οφείλουμε να αντισταθούμε απέναντι στον αναδυόμενο κίνδυνο του νεοφασισμού ο οποίος λόγω των συνθηκών βρίσκει πρόσφορο έδαφος και αναπτύσσεται», επισήμανε ο κ. Ξανθός.
«Οι Ανεξάρτητοι Έλληνες πιστεύουμε ότι η Ελληνική κυβέρνηση πρέπει άμεσα με όλα τα νόμιμα μέσα να διεκδικήσει τις γερμανικές οφειλές, δηλαδή τις αποζημιώσεις για τα θύματα που εκτελέστηκαν από τους ναζί, αποζημιώσεις για τις καταστροφές σε υποδομές καθώς επίσης και για το αναγκαστικό κατοχικό δάνειο», ανέφερε στις δηλώσεις ο βουλευτής Ηρακλείου του κόμματος, Νότης Μαριάς.
Από την πλευρά του ο δήμαρχος Ανωγείων Σωκράτης Κεφαλογιάννης τόνισε ότι πρέπει όλοι να έχουμε το κεφάλι ψηλά. «Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να αγωνιστούμε για ελευθερία επιβίωση και ευημερία. Στόχος μας είναι η διατήρηση της μνήμης που μπορεί να αποτελέσει αξιακό συστατικό ώστε όσοι αγωνίζονται να αντέξουν στις δυσκολίες», συμπλήρωσε.
Τα γεγονότα του Αυγούστου 1944
«Επειδή η πόλις των Ανωγείων είναι κέντρον της αγγλικής κατασκοπίας εν Κρήτη και επειδή οι Ανωγειανοί εξετέλεσαν το φόνο του λοχία φρουράρχου Γενί-Γκαβέ και της υπ’ αυτόν φρουράς και επειδή οι Ανωγειανοί εξετέλεσαν το σαμποτάζ της Δαμάστας, επειδή εις Ανώγεια ευρίσκουν άσυλον και προστασίαν οι αντάρται των διαφόρων ομάδων αντιστάσεως και επειδή εκ των Ανωγείων διήλθον και οι απαγωγείς με τον στρατηγόν Φον Κράιπε χρησιμοποιήσαντες ως σταθμόν διακομιδής τα Ανώγεια, διατάσσομεν την ΙΣΟΠΕΔΩΣΙΝ τούτων και την εκτέλεσιν παντός άρρενος Ανωγειανού όστις ήθελεν ευρεθεί εντός του χωρίου και πέριξ αυτού εις απόστασιν ενός χιλιομέτρου».
Με αυτή τη διαταγή που υπέγραφε στις 13/8/1944 ο «διοικητής φρουρίου Κρήτης, στρατηγός Χ. Μίλλερ, τα Ανώγεια ισοπεδώθηκαν για τρίτη φορά, από τα γερμανικά κατοχικά στρατεύματα.
Το χρονικό που οδήγησε στο ολοκαύτωμα υπάρχει στο Ιστορικό Αρχείο του δήμου Ανωγείων, όπου μεταξύ άλλων αναφέρονται και τα εξής:
«Κορυφαίο γεγονός της Αντίστασης του αγωνιζόμενου λαού των Ανωγείων, υπήρξε η καταστροφή και ισοπέδωση του χωριού του. Τον Αύγουστο του 1944 πραγματοποιήθηκε το 3ο ολοκαύτωμα των Ανωγείων (1822, 1867, 1944). Άρχισε τη 13η Αυγούστου και κράτησε μέχρι το τέλος του ίδιου μήνα. Στο Αρμί, την κεντρική πλατεία του χωριού βρίσκεται εγχάρακτη η διαταγή του Γερμανού στρατηγού φρουράρχου Κρήτης. Η εξουδετέρωση και σύλληψη του αναφερόμενου στη διαταγή φρούραρχου Γενί-Καβέ και της φρουράς του (8 άτομα) πραγματοποιήθηκε την 7-8-1944 στην περιοχή Σφακάκι Ανωγείων, από ενδεκαμελή ομάδα του εφεδρικού Ε.Λ.Α.Σ. To σαμποτάζ της Δαμάστας πραγματοποιήθηκε το πρωί της 8-8-1944, στον κεντρικό τότε αμαξωτό δρόμο της Κρήτης και σε μικρή απόσταση δυτικά του χωριού Δαμάστα από ομάδα ανταρτών της Ε.Α.Ο. “O ΨΗΛΟΡΕΙΤΗΣ” και είχε σαν αποτέλεσμα την ισοπέδωση και του χωριού Δαμάστα και την εκτέλεση των αντρών που πιάστηκαν σ’ αυτό από τους Γερμανούς. Μετά την έκδοση της διαταγής που προαναφέραμε, Γερμανοί στρατιώτες, πραγματοποιούν την κύκλωση των Ανωγείων, την 13-8-1941 και αρχίζουν το μακάβριο έργο των εκτελέσεων, της λεηλασίας και της καταστροφής, αφού πρώτα απομάκρυναν τα γυναικόπαιδα που βρέθηκαν μέσα σ’ αυτά, μαζί με ελάχιστους ανίκανους γέροντες. To σύνολο των αντρών και αγοριών είχαν καταφύγει στα λημέρια των ανταρτών και στις δυσπρόσιτες χαράδρες και σπηλιές του Ψηλορείτη… όμως μέχρι και σήμερα αυτό που κρατούν ως σημαία τους οι Ανωγειανοί, είναι η ουσία της Μαντινάδας ενός καθαρού και λαϊκού ανθρώπου του Αριστείδη Χαιρέτη που λέει: “Την ιστορία του Χωριού, θα πω με λίγα λόγια, ότι τα ‘κάψαν τρεις φορές, και πάλι είν’ Ανώγεια”».
ΑΠΕ/ΜΠΕ