Αλλαγή. Λέξη μαγική, κάτι σαν το κλειδί του παραδείσου. Φτιάχνει τη διάθεση, ξεκλειδώνει καρδιές, ξυπνά την ελπίδα και σκορπά, έστω και για λίγο, την ευτυχία. Γνώριμή μας από τα παλιά, αλλά μπήκε στα σπίτια μας από τον Α, Παπανδρέου που την έκανε κάτι σαν ευλογία και σήμαντρο για τα μελλούμενα. Έκτοτε, δεν υπάρχει κόμμα και πολιτικός που να μην ορκίζεται στο όνομά της.
Ο γνωστός κοινωνιολόγος Α. Τουρέν σε βιβλίο του για τη Λατινική Αμερική έγραψε ότι οι χώρες της είναι «κοινωνίες του λόγου». Λένε οι άνθρωποι κάτι αλλά δεν το κάνουν πράξη, μένει στα λόγια. Αυτό δεν ισχύει και εδώ; «Όλα τριγύρω αλλάζουνε και όλα τα ίδια μένουν», για να θυμηθούμε τον Μ. Ρασούλη.
Γιατί; Μια εξήγηση μας δίνει ο σπουδαίος Γάλλος λογοτέχνης Γ. Φλωμπέρ. Οι άνθρωποι γράφει στη «συναισθηματική αγωγή», που βολεύονται σε μία κατάσταση επιβιώνουν και κυριαρχούν και στη νέα. Ας πούμε. Επί ΝΔ παίρνεις οικόπεδο, επί ΠΑΣΟΚ διορίζεσαι στον ΟΤΕ και επί ΣΥΡΙΖΑ διορίζεσαι διευθύνων σύμβουλος σε έναν οργανισμό.
Σύμφωνα με μία άλλη προσέγγιση, πιο κοινωνιολογική, η ελληνική αστική τάξη, με εξαιρέσεις, δεν νοιάστηκε για επιχειρήσεις και επενδύσεις. Αρκέστηκε να περνά καλά στα Παρίσια και στα Λονδίνα και να ξεκοκαλίζει την περιουσία των γονιών. Έτσι, ο κλήρος της Αλλαγής έλαχε στους πολιτικούς.
Αλλαγή από τους πολιτικούς; Η φράση του Τουρέν στο μεγαλείο της. Η λαϊκή ρήση συμπύκνωσε τη σχετική ρητορική στο μόριο θα. Γιατί όμως θα ή σχεδόν μόνο θα; Μεγάλη συζήτηση: νοοτροπίες, θεσμοί, συμφέροντα. Πολλοί θέλουμε να ψοφήσει η κατσίκα του γείτονα. Για να παρθεί και να υλοποιηθεί μία απόφαση της κεντρικής εξουσίας μπορεί να περάσουν χρόνια (εκτός αν θέλουν κάποιοι να γίνει αμέσως). Όσο για τα συμφέροντα, η διαπλοκή στις μέρες μας χτύπησε μπλε, η χώρα κυβερνιέται από μία ολιγαρχία που ελέγχει σχεδόν τα πάντα, τον πλούτο και την πληροφορία.
Σε λίγες μέρες έχουμε εκλογές. Ελπίζω και εύχομαι η νέα κυβέρνηση (τα γραφεία στοιχημάτων δίνουν απόλυτο φαβορί το ΣΥΡΙΖΑ –ακούς απόδοση: 1,06) να μην ξεχάσει τον Φλωμπέρ και να στοχαστεί στην ιδέα του Τουρέν. Αλλιώς, θα ηχήσει πάλι ο στίχος του Γ. Σουρή «Δυστυχία σου Ελλάς, με τα τέκνα που γεννάς».
* Ο Παντελής Κυπριανός είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πατρών, πρώην Αντιπρύτανης