Τόπος κοινός, ενός και εκτός συνόρων: το «πρόγραμμα σταθερότητας» απέτυχε. Το πρωτογενές πλεόνασμα και η αναιμική ανάπτυξη τα τελευταίο τρίμηνο δεν αναιρούν τη διαπίστωση. Το πλεόνασμα (1,4 δις.) οφείλεται στις περικοπές των δημόσιων δαπανών (κυρίως παιδεία και υγεία) και ενδεχόμενα σε ανεκπλήρωτες υποχρεώσεις του δημοσίου. Την ανάπτυξη τη χρωστάμε κυρίως στη ζήτηση – χάρη στον καλοκαιρινό τουρισμό.
Η αποτυχία αποτυπώνεται σ’ όλους τους δείκτες. Ένας στους τρεις Έλληνες είναι χωρίς δουλειά, τέσσερις στους δέκα είναι στα όρια της φτώχειας, ένας, τουλάχιστον στους δύο δεν μπορεί να πληρώσει τους φόρους, δύο στους τρεις νέους δεν έχουν δουλειά, το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 25%, το χρέος φτάνει το 175% του ΑΕΠ. Η υπογεννητικότητα χτύπησε κόκκινο, τα κοινωνικά προβλήματα βουνό.
Γιατί πήγαν όλα τόσο στραβά; Στους κύκλους της τρόικα η αποτυχία αποδίδεται όχι τόσο στη συνταγή όσο στην εφαρμογή της από την ελληνική κυβέρνηση. Δεν έκανε, λένε, όσα έπρεπε. Αντίθετα, όλο και περισσότεροι αποδίδουν την αποτυχία στη συνταγή. Για τους Αγγλοσάξονες ήταν από την αρχή αποτυχημένη. Την άποψη ασπάζονται όλο και πιο πολλοί Ευρωπαίοι, στο Νότο αρχικά και προοδευτικά στην ίδια τη Γερμανία. Γι αυτό στο εξωτερικό πολλά από το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ φαντάζουν εύλογα.
Η κυβέρνηση Σαμαρά κλήθηκε να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα που «δεν έβγαινε». Πήγε να εφαρμόσει κάτι που και η ίδια (και ο επικεφαλής της) δεν πολυπίστευε. Έτσι άρχισαν τα προβλήματα. Ορισμένα από τα μέτρα που προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ, ιδιαίτερα αυτά για την αντιμετώπιση της «ανθρωπιστικής κρίσης», τα ψέλλισαν δυνατά και βουλευτές της συγκυβέρνησης χωρίς βέβαια να ψηφίσουν ανάλογα.
Τελικά, η συγκυβέρνηση παρέλυσε, έπαψε να κυβερνά. Καμία σοβαρή και συντονισμένη προσπάθεια να λυθούν κάποια προβλήματα. Σωστά επισήμανε ο επίτιμος πρόεδρος της ΝΔ Κ. Μητσοτάκης ότι η κυβέρνηση ασχολήθηκε μόνο με το πρόγραμμα. Μόνη έγνοιά της να δείξει στους πιστωτές ότι τηρεί τα συμφωνηθέντα.
Η δυσχέρεια αποτυπώθηκε στο λόγο. Η συγκυβέρνηση προσπαθούσε να δώσει έναν τόνο αισιοδοξίας: όλα καλά. Την ίδια στιγμή πολλοί βουλευτές της για να εξευμενίσουν τους ψηφοφόρους τους κοίταζαν αλλού. Τελικά, το βάρος της υποστήριξης επωμίστηκαν οι τεχνοκράτες υπουργοί οικονομικών. Ο Στουρνάρας, στο ίδιο σαδιστικό μοτίβο με τον προκάτοχό του Παπακωνσταντίνου, φρόντιζε να βαθαίνει τον πόνο.
Έτσι πέρασαν δυόμισι χρόνια. Κανένας δεν γνώριζε τι θα ξημερώσει την επομένη. Τα μέτρα το ίδιο αδυσώπητα. Ο απολογισμός αρνητικός, το τίμημα βαρύ και η διέξοδος ανεύρετη. Η κυβέρνηση Σαμαρά έσπειρε ανέμους και φαίνεται ότι θα θερίσει θύελλες.
Ο Παντελής Κυπριανός είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πατρών, πρώην Αντιπρύτανης.